Ρούμα: Το χωριό, με αναφορές απο το 1395, που αφάνισε η πανούκλα μετράπηκε σε... μαντρί

Πόσο θλιβερή μπορεί να είναι στα αλήθεια η εικόνα ενός  χωριού, με ιστορικές αναφορές από την Ενετοκρατία, το οποίο αφάνισε η πανούκλα και σήμερα  έχει μετατραπεί σε μαντρί για πρόβατα;

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ιστορικός ή αρχαιολόγος για να νιώσει απογοήτευση και θλίψη αντικρίζοντας σήμερα το Ρούμα, ένα χωριό που παρότι κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει ψάξει σε βάθος  αιώνων την ιστορία του, το γεγονός και μόνο του ότι εγκαταλείφθηκε από τους τελευταίους κατοίκους του όταν η πανώλη αποδεκάτισε τον πληθυσμό του, το καθιστά μνημείο και σημείο αναφοράς για την εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής.

Ιστορία, μύθοι, θρύλοι μπερδεύονται στο Ρούμα, ένα χωριό που κάποιοι έχουν αποκαλέσει ακόμα και καταραμένο καθώς το χτύπημα της πανούκλας λέγεται πως ήταν τόσο ισχυρό που εγκαταλείφθηκαν  όχι μόνο τα σπίτια του αλλά και οι περιουσίες των κατοίκων του, οι οποίες εκτείνονταν σε μεγάλη απόσταση στη γύρω περιοχή.

Χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω σ ένα λόφο, όπως μαρτυρά και το όνομα του, Ρούμα, περιβάλλονταν από ρέματα και μάλιστα ακόμα και σήμερα τόσο κάτω από λόφο όσο και στα αριστερά του υπάρχει νερό σε αφθονία και μικρά δασάκια με δρύες και  πλατάνια.

Οι απόψεις διίστανται ως προς το τι συνέβη αφότου, λόγω της θανατηφόρας ασθένειας, έπαψε το Ρούμα να έχει κατοίκους. Άλλοι λένε πως όσοι επέζησαν μετακινήθηκαν μερικές εκατοντάδες μέτρα ανατολικότερα και δημιούργησαν το χωριό Αλάγνι ενώ άλλοι κάνουν λόγο για μια τελευταία εναπομείνασα κάτοικο του χωριού που φρόντισε, φεύγοντας από τη ζωή, να κληροδοτήσει τις εκτάσεις του σε μοναστήρι της περιοχής και στο ταμείο του Στρατού προκειμένου αυτές να μοιραστούν σε αξιωματικούς που πολέμησαν υπερασπιζόμενοι τον τόπο τους.

Βέβαια τα ερωτηματικά που υπάρχουν ως προς τους λόγους που οδήγησαν σε πλήρη  εγκατάλειψη του Ρούματος  είναι πολλά, όπως για παράδειγμα το γιατί χτύπησε η πανώλη μόνο εκεί αφανίζοντας το και δεν μεταδόθηκε στα κοντινά χωριά; γιατί εγκαταλείφθηκαν και τα χωράφια μαζί με το χωριό; 

Ακόμα περισσότερα ωστόσο είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν και σχετίζονται με το σήμερα του εγκαταλελειμμένου χωριού. 

Είναι απορίας άξιο πως ένας τόπος με τόσο φορτωμένο παρελθόν εγκαταλείπεται στην τύχη του και μετατρέπεται σε μαντρί, με τα πρόβατα να κινούνται ανάμεσα στα ερείπια του και στον εντυπωσιακό (παρά την κακή κατάσταση του)  πύργο που δεσπόζει στην είσοδο του, με μια συρμάτινη περίφραξη να εμποδίζει κάθε πρόσβαση σε μια μεγάλη ακτίνα γύρω από το Ρούμα.

Μόνο το παρακείμενο ξωκλήσι της Παναγίας έχει μείνει εκτός περίφραξης ενώ πληροφορίες θέλουν στο σημείο εκείνο να έχουν εντοπιστεί και αντικείμενα αρχαιολογικής αξίας. 

Μάλιστα προ ετών στη διάρκεια εργασιών διαμόρφωσης δρόμου, στο χώρο πλησίον της εκκλησίας, βρέθηκε αγγείο το οποίο παραδόθηκε στον τότε Δήμο Αρχανών Αστερουσίων, με τη τύχη του σήμερα να αγνοείται, ενώ καμία περαιτέρω ενέργεια δεν έγινε για αναζήτηση, ενδεχομένως κι άλλων αντικειμένων σχετιζόμενων με την ιστορία του χωριού.

Το ότι το Ρούμα έχει πίσω του ιστορία είναι αδιαμφισβήτητο. Στην εγκυκλοπαίδεια ιστορίας-αρχαιολογίας-διοίκησης και πληθυσμιακής ανάπτυξης του Στέργιου Γ. Σπανάκη, τόμος Β, βλέπουμε πως το Ρούμα ήταν οικισμός της επαρχίας Ρίζου ή Μπελβεντέρε. Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού απαντάται σε έγγραφο του 1395, του Δουκικού Αρχείου του Χάντακα, όπου δίδεται άδεια στον Ιωάννη Καλόγνωμο, κάτοικο του χωριού Ruma, να χειροτονηθεί πρεσβύτερος ύστερα από αίτηση του Thoma Quirino.

Επίσης αναφορές στο Ρούμα έχουμε από τον Καστροφύλακα, το 1583, οπότε και καταγράφεται ως οικισμός με 71 κατοίκους, αργότερα το 1630 από το Βασιλικάτα αλλά και το 1671 παραπέμποντας σε τουρκική απογραφή με 11 χαράτσια.

Το Ρούμα υπάρχει και στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 ως ακατοίκητο χωριό ενώ στην απογραφή που έγινε το 1881 δεν υπάρχει καμία αναφορά στο όνομα του.

Αναφορές για το Ρούμα έχουμε τέλος από τον Εμ. Λαμπρινάκη, στη Γεωγραφία της Κρήτης, όπου το εμφανίζει ως οικισμό του δήμου Αρκαλοχωρίου ενώ στο χάρτη του Γενικού Επιτελείου σημειώνεται ως οικισμός Ρούμας , στους βόρειους πρόποδες υψώματος 564 μέτρων, σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά του χωριού Πατσίδερος, όπου και η εκκλησία της Παναγίας (1991, σελ. 688).

Στις μεταφράσεις των τουρκικών αρχείων αφορώντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, υπό Νικολάου Σταυρινίδη, οι οποίες καλύπτουν την περίοδο 1672-1694, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα στοιχεία που παρουσιάζονται για την επαρχία Ρίζου Διοικήσεως Σητείας, όπου το Ρούμα εμφανίζεται τελευταίο σε μια λίστα 62 χωριών, με καταγραφή σε αυτό: 7 πλουσίων, 4 πτωχών εργαζομένων, χωρίς κανένα κάτοικο ανήκοντα στη μεσαία τάξη (1976, σελ. 138).

Ελένη Βασιλάκη