Πόρτες που σφάλισαν για πάντα...

«Πολλοί στίχοι είναι σαν πόρτες,
πόρτες κλειστές σ’ ερημωμένα σπίτια.»
(Γιάννης Ρίτσος)

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στη λαϊκή αρχιτεκτονική της Κρήτης, κατά το παρελθόν, αποτελούσε η είσοδος των σπιτιών με πελεκημένη πέτρα σε τοξωτή ή ορθογώνια  μορφή και συνήθως χαμηλού ύψους.

Βασικά βενετσιάνικα χαρακτηριστικά αξιοποιήθηκαν στην απλή τους μορφή στη λαϊκή αρχιτεκτονική από το ένα άκρο του νησιού μέχρι το άλλο, ανάμεσα τους η τοξωτή διαμόρφωση της εισόδου, η διαμόρφωση των θυρωμάτων και των παραθύρων με παραστάδες ή κολόνες και με τοξωτό ή ευθύγραμμο ανώφλι.

Την καμάρα της εισόδου πλαισίωνε συνήθως ξύλινη μονόφυλλη ορθογώνια πόρτα. Σε κάποιες εξ αυτών υπήρχε και πανωπόρτι, δηλαδή ένα μικρότερο άνοιγμα στο επάνω μέρος σαν παραθυράκι που επέτρεπε να αερίζεται το σπίτι χωρίς να είναι ανοικτό το υπόλοιπο κάτω τμήμα της πόρτας.

Τα μικρά πέτρινα, όμορφα σπίτια με τις τοξωτές ή ορθογώνιες πόρτες, που τις κοσμούν πελέκια, διατηρούνται τις περισσότερες φορές σήμερα εγκαταλελειμμένα στα χωριά, μάρτυρες μιας άλλης εποχής, δύσκολης αλλά και νοσταλγικής.

Τις βλέπεις και αναρωτιέσαι πόσα μυστικά κρατούν κρυμμένα, πόσες ιστορίες, πόσους φόβους έχουν κλειδώσει απ έξω τους .Είναι σπίτια που σφάλισαν τις πόρτες τους και έκλεισαν στο εσωτερικό τους, χαρές, λύπες και αγωνίες των ιδιοκτητών τους.

Σε όλα τα χωριά της Κρήτης μπορεί να συναντήσει κανείς τέτοιες εισόδους σε παλιά κτίσματα.

Οι χαρακτηριστικές φωτογραφίες του e-storieskritis.blogspot.gr με εισόδους τέτοιας μορφής τραβήχτηκαν στο χωριό της Ελεύθερνας και στις Μαργαρίτες Μυλοποτάμου. 

Ε.Β