Η Κρήτη στα ψηφιδωτά της αρχαίας πόλης Ζεύγμα στην Τουρκία

Η Πασιφάη παρακολουθεί το Δαίδαλο και Ίκαρο να φτιάχνουν ομοίωμα αγελάδας

 Πριν από λίγα χρόνια όλοι είχαμε μείνει με το στόμα ανοικτό βλέποντας να έρχονται στο φώς εκπληκτικής τέχνης ψηφιδωτά στην αρχαία ελληνική πόλη Ζεύγμα, στη νότια Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη Συρία.

Οι φωτογραφίες με το ψηφιδωτό που αναπαριστά τις Μούσες έκαναν το γύρο του κόσμου ενώ θλίψη σκόρπισε παράλληλα η είδηση πως πολύ σύντομα το μεγαλύτερο τμήμα της πόλης θα καλύπτονταν από τα νερά του φράγματος Μπιρετσίκ.

Το ψηφιδωτό με τις Μούσες

Έτσι λίγοι ήταν εκείνοι που στάθηκαν στην έντονη παρουσία της Κρήτης, μέσω των ψηφιδωτών, στο Ζεύγμα. Ο μύθος της Πασιφάης, η αρπαγή της Ευρώπης αλλά και ο  γάμος του Διονύσου και της Αριάδνης  ζωντάνεψαν με τρόπο μοναδικό στην συγκεκριμένη πόλη.

Όπως θα δείτε και στο σχετικό βίντεο ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα και κομψά ψηφιδωτά του Ζεύγματος παρουσιάζει την Κρητικιά βασιλοπούλα Πασιφάη να παρακολουθεί το Δαίδαλο και τον Ικαρο να κατασκευάζουν το ομοίωμα αγελάδας.

Η Kemiktsi Helene έκανε τη μετάφραση και επεξεργασία των υποτίτλων στο βίντεο το οποίο αποτελεί απόσπασμα γαλλικού ντοκιμαντέρ. Σε αυτό λίγο πριν την βύθιση της πόλης στο νερό της τεχνητής λίμνης που δημιούργησε το κοντινό φράγμα φαίνεται η γαλλική ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής την Κατερίνα Αμπαντὶ Ρενὰλ να  καταβάλλει τεράστιες προσπάθειες για να περισώσει τα σπουδαιότερα ευρήματα του Ζεύγματος

 Για την ιστορία να πούμε πως το Ζεύγμα βρισκόταν στη νοτιοανατολική Τουρκία, 180 χιλιόμετρα ανατολικά των Αδάνων. Η περιοχή ανήκε στο βασίλειο των Σελευκιδών και για ένα διάστημα στο βασίλειο της Κομμαγηνής. Την ίδρυσε, στις όχθες του Εφράτη ποταμού, κατά την  Ελληνιστική περιόδο, ο στρατηγός Σέλευκος Α, ο Νικάτωρ, ένας από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλέξανδρου, ως  Σελεύκεια.  

Το 64 π.Χ., οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την Σελεύκεια, μετονομάζοντας την πόλη σε Ζεύγμα, που σημαίνει γέφυρα ή διέλευση στα αρχαία Ελληνικά. Κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορικής περιόδου το Ζεύγμα έγινε η μεγαλύτερη και πιο σημαντική -οικονομικά και στρατηγικά- ανατολική πόλη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορία

Η αρπαγή της Ευρώπης

 Τα αριστουργηματικά ψηφιδωτά που ανακαλύφθηκαν εκεί ανάγονται στον 2ο μ.Χ αιώνα. Ξεχωρίζουν για την ζωντάνια των μορφών τους και τα θαυμάσια χρώματα τους με τους ειδικούς να αναφέρουν ότι για την δημιουργία τους χρησιμοποιήθηκαν ειδικά κατασκευασμένες γυάλινες ψηφίδες.

Εκτιμάται πως η αρχαία πόλη Ζεύγμα είχε περίπου 2000-3000 σπίτια. Όσα ευρήματα διέσωσαν οι αρχαιολόγοι, διακοσμούν σήμερα το μεγαλύτερο μουσείο μωσαϊκών στον κόσμο, το «Zevgma Mosaic Museum», στην πόλη Γκαζιαντέπ.

Ο γάμος του Διονύσου με την Αριάδνη

                                                      Ο μύθος της Πασιφάης

Η Πασιφάη ήταν κόρη του Ήλιου και της Περσηίδας, αδελφή της μάγισσας Κίρκη και σύζυγος του Μίνωα.

Ο μύθος λέει πως ερωτεύτηκε  τον ταύρο που ανέδυσε ο Ποσειδώνας από τη θάλασσα για να δείξει πως οι θεοί ήθελαν να κερδίσει ο Μίνωας την εξουσία στη διαμάχη που είχε με τους αδελφούς του Ραδάμανθυ και Σαρπηδόνα.

Ο Μίνωας ωστόσο έπρεπε στη συνέχεια να θυσιάσει τον όμορφο ταύρο πράγμα που δεν έκανε γιατί ήθελε να διατηρήσει τη ράτσα του.

Η ενέργεια του αυτή εξόργισε τους θεούς που εξαγρίωσαν τον ταύρο ώστε να προκαλέσει καταστροφές ενώ στη συνέχεια έκαναν την Πασιφάη να τον ερωτευτεί παράφορα.

  Η Πασιφάη, στην απελπισία της για τον ανεκπλήρωτο έρωτά της, παρακάλεσε τον Δαίδαλο να τη βοηθήσει να ικανοποιήσει τον πόθο της. Ο Δαίδαλος κατασκεύασε ομοίωμα ξύλινης αγελάδας, (αυτή η διαδικασία αποτυπώνεται στο ψηφιδωτό του Ζεύγματος) κούφιας εσωτερικά, τόσο τέλειας που ο ταύρος ξεγελάστηκε. Από την ένωση του ταύρου και της Πασιφάης, γεννήθηκε ο Μινώταυρος, που κατοικούσε στο Λαβύρινθο.

Η Πασιφάη θεωρούνταν και αυτή μάγισσα, όπως η αδελφή της Κίρκη και η ανεψιά της Μήδεια. Και αυτό φαίνεται από τη σχέση της με τον Μίνωα. Λέγεται πως στην αρχή της βασιλείας του ο Μίνωας δεν έκανε παιδιά, γιατί υπέφερε από αφροδίσιο νόσημα: έβγαιναν από το σώμα του ερπετά που έτρωγαν τα σπλάχνα κάθε γυναίκας που ξάπλωνε μαζί του. Μόνο η Πασιφάη δεν έπαθε τίποτε, γιατί ήταν κόρη του Ήλιου. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή του μύθου η Πασιφάη του έκανε μάγια, γιατί ο Μίνωας είχε πολλές ερωμένες. Έτσι, οι γυναίκες που πήγαιναν μαζί του τις καταβρόχθιζαν σκορπιοί και φίδια που έβγαιναν από το σώμα του.