Το Κρητικό δίκταμο της Αρτέμιδος και του ιταλικού.. Campari

«Ο έρωντας εφύτρωξε στου Δία το Μιτάτο

γι αυτό ‘ναι όμορφο φυτό, λουλούδι μυρωδάτο».

Κάπως έτσι, μέσω μαντινάδας, περιγράφουν οι Κρητικοί το ενδημικό, με τις θαυματουργές ιδιότητες, φυτό τους, το δίκταμο ή έρωντα.

Κι αν ο χαρακτηρισμός θαυματουργό, ακούγεται κάπως υπερβολικός, όπως θα διαβάσετε παρακάτω, δεν είναι, γιατί έχει πάμπολλες χρήσεις από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα που έφτασε να αποτελεί βασικό συστατικό ακόμα και για το περίφημο ιταλικό Campari.

Το δίκταμο στην άγρια μορφή του φύεται σε ασβεστούχα πετρώματα και σχισμές βράχων σε υψόμετρο από 300 μέχρι 1500μ. Λέγεται μάλιστα πως επειδή φυτρώνει σε απόκρημνα μέρη και οι άντρες σκαρφάλωναν με πολλούς κινδύνους για να το βρουν και να το προσφέρουν στην αγαπημένη τους, πήρε και το όνομα έρωντας.  

Στην Κρήτη ωστόσο θα βρούμε και οργανωμένες καλλιέργειες δίκταμου, με την περιοχή της Εμπάρου στη Βιάννο να κατέχει τα σκήπτρα.

Βέβαια όπως εξήγησε στο e-storieskritis.blogspot.gr ο Δημήτρης Κονδυλάκης, τώρα πια οι καλλιέργειες δίκταμου στα μέρη τους είναι ζήτημα να φθάνουν τα μερικές δεκάδες στρέμματα ενώ παλιότερα ήταν πολύ μεγαλύτερες.

Αιτία της φθίνουσας πορείας, οι μεγάλες διακυμάνσεις στην τιμή του προϊόντος που έχει φθάσει να πωλείται από τους παραγωγούς στους εμπόρους από 2 ευρώ μέχρι και 15-16 ευρώ το κιλό.

Η δε καλλιέργεια δίκταμου, δεν είναι απλή υπόθεση, καθώς απαιτεί νερό και αρκετές φορές το χρόνο ξεχορτάριασμα.  Η συγκομιδή του  φυτού ξεκινά το Μάιο και είναι ενδιαφέρον πως πέρα από τις φαρμακευτικές και καλλυντικές του χρήσεις μεγάλο μέρος της παραγωγής από την Κρήτη καταλήγει στην Ιταλία. Εκεί η γνωστή βιομηχανία ποτών που παρασκευάζει το Campari κάνει ευρεία χρήση του στο συγκεκριμένο ποτό. Το δίκταμο εξάλλου αρωματίζει το λικέρ Βενεδικτίνη,  διάφορα ηδύποτα, όπως το βερμούτ, αλλά και κρασιά.

Η επίσημη ονομασία του δίκταμου (dictamnus) έχει να κάνει με το όρος Δίκτη και τη λέξη θάμνος. Η χρήση του, κατά την αρχαιότητα, ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη.  Κατά την μυθολογία το δίκταμο ήταν το φυτό της θεάς Αρτέμιδος, γιατί βοηθούσε, όπως κι εκείνη στον τοκετό. Για τον ίδιο λόγο οι αρχαίοι παρίσταναν το άγαλμα της στεφανωμένο με δίκταμο.

Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε το φυτό ως ωκυτόκιον  για την επιτάχυνση του τοκετού. Οι επουλωτικές ιδιότητές του είχαν οδηγήσει τον Αριστοτέλη και το μαθητή του Θεόφραστο να περιγράψουν πως τα αγριοκάτσικα της Κρήτης έτρωγαν δίκταμο για να επουλωθούν οι πληγές τους, όταν λαβώνονταν από τα βέλη των κυνηγών. Ο Βιργίλιος έγραψε πως ο Αινείας σε μια μονομαχία πληγώθηκε βαριά. Η Αφροδίτη έσπευσε στην Κρήτη, έκοψε δίκταμο και με αυτό τον γιάτρεψε. O Πλίνιος σημειώνει γι αυτό το φυτό: «Tο φυτόν καλούμενον δίκταμον εις ουδέν άλλο μέρος φύεται ειμη εν τη νήσω Kρήτη».

Η λαϊκή μας παράδοση θέλει τα αφεψήματα δίκταμου να είναι φάρμακο για την αμυγδαλίτιδα, το κρύωμα, το βήχα και τον ερεθισμένο λαιμό. Το δίκταμο έχει ακόμα χρήση κατά της ουλίτιδας και του πονόδοντου, είναι διουρητικό και σπασμολυτικό, ανακουφίζει από το στομαχόπονο, διάφορες ασθένειες του ήπατος ενώ το χρησιμοποιούν οι διαβητικοί και όσοι έχουν ρευματισμούς.Εξάλλου το κατάπλασμα από πολτό του φυτού είναι πολύ αποτελεσματικό κατά της δυσοσμίας του στόματος.

Πέραν όλων αυτών το αιθέριο έλαιο του δίκταμου χρησιμεύει στην αρωματοποιία και, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στην ποτοποιεία.

Ε.Β