Τα ρωμαϊκά λουτρά του Πανασού παραδομένα στη φθορά του χρόνου

 Μη βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα... το κτίσμα που βλέπετε στη φωτογραφία δεν είναι στάνη για ζώα, ούτε παλιά αποθήκη….αλλά ότι έχει απομείνει από ρωμαϊκά λουτρά.

Της Ελένης Βασιλάκη

 Σε υψόμετρο 450 μέτρων, στα νοτιοανατολικά του Ψηλορείτη βρίσκεται ο Πανασός, Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Γόρτυνας. Όπως μαρτυρά και το προελληνικό όνομα του πρόκειται για έναν τόπο με ρίζες βαθιά πίσω στους αιώνες.

Τον οικισμό του Πανασού τον βλέπουμε πρώτη φορά με το όνομα «Panasso», σε γραπτή πηγή, και συγκεκριμένα σε συμβόλαιο του συμβολαιογράφου του Χάντακα Leonardo Marcello, το1280. 

Ως  Panasso και Panassos υπάρχει επίσης αναφορά σε αυτόν σε έγγραφα του Δουκικού Αρχείου του 1369.

Οι αναφορές στην περιοχή αυτή, σε αρχεία προηγούμενων αιώνων, δεν είναι όμως οι μοναδικές που μαρτυρούν το παρελθόν του. Απομεινάρια άλλων εποχών, αφημένα σήμερα δυστυχώς στην τύχη τους, συναντά κανείς διάσπαρτα στις περιοχές Λενικά και Λούτρα του Πανασού.

Ανάμεσα σε αυτά και τα ρωμαϊκά λουτρά (67 π.Χ.- 330 μ.Χ.), που βλέπετε στις φωτογραφίες ,τις οποίες ευγενικά παραχώρησε στο e-storieskritis.gr ο Αστρινός Π. Δαμιανάκης.

Τα λουτρά εντοπίζουμε στα όρια αγροτικών περιοχών της  Αγίας Βαρβάρας και του Πανασού, που για το λόγο αυτό διαθέτουν και  δύο ονομασίες:  Άγιος Βασίλειος, λέγεται η περιοχή στην Αγία Βαρβάρα και Πέρα Λενικά, στον Πανασό.

Οι εγκαταστάσεις αυτές, αρχικά είχαν χρήση ως  λουτρά, καλύπτοντας μάλλον το γειτονικό αρχαίο οικισμό στη θέση Λενικά  Πανασού. Αργότερα, κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο (330 - 824μ.Χ.), χρησιμοποιήθηκαν και ως  χριστιανική εκκλησία .

Σε απόσταση περίπου 500 μέτρων υπάρχει πηγή, που φέρει την ονομασία Βρωμολίμνη, το νερό της οποίας μέσω υδραγωγείου κατέληγε στη Λούτρα.  

Η παρουσία ρωμαϊκών λουτρών στον Πανασό αλλά και σε άλλες περιοχές της Κρήτης, μόνο τυχαία που δεν είναι καθώς οι Ρωμαίοι, που κατέκτησαν το νησί μας το 67π.Χ, ήταν γνωστοί λάτρεις των επισκέψεων σε τέτοιους χώρους.

Το μπάνιο γι αυτούς, σε δημόσια λουτρά, ήταν στην ουσία μια κοινωνική υποχρέωση και μάλιστα προβλέπονταν και τιμωρίες σε όσους το αμελούσαν.

 Τα λουτρά εξάλλου πέρα από το ρόλο που επιτελούσαν για την προσωπική υγιεινή των Ρωμαίων είχαν και ρόλο σημείου συνάντησης, διασκέδασης και επικοινωνίας. Όποιο τόπο κατακτούσαν οι Ρωμαίοι άφηναν πίσω και το αποτύπωμα τους, που ήταν τα μεγάλου μεγέθους λουτρά τους.

Σήμερα τα ρωμαϊκά λουτρά του Πανασού έχουν παραδοθεί στη φθορά του χρόνου, ξεχασμένα από τις αρμόδιες υπηρεσίες που την ίδια ώρα με περισσό ζήλο θέλουν να απαγορεύσουν τη στάθμευση κοντά στα τείχη της πόλης του Ηρακλείου, επειδή αισθητικά τους "χαλάει".

Δυστυχώς δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο μνημείο στην Κρήτη, τα ρωμαϊκά λουτρά του Πανασού, που γνωρίζει μετά τη χαρά της αποκάλυψης τη λήθη και την εγκατάλειψη. 

Αυτή είναι η μοίρα συνολικά ενός τόπου που τόσο γενναιόδωρα προίκισαν οι αιώνες με σπουδαίους πολιτισμούς αλλά και κατακτητές που στο πέρασμα τους, δεν κατέστρεφαν μόνο αλλά δημιουργούσαν κιόλας έργα και κτίσματα χαρακτηριστικά των δικών τους πολιτισμών. 

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος  με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της κατόχου του Ελένη Βασιλάκη, Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)