Οδοιπορικό στο εντυπωσιακό ρωμαϊκό νεκροταφείο της Αρχαίας Λάππας

Μέχρι χθες δεν πίστευα πως μπορεί ένας τόπος ταφής να είναι ειδυλλιακός. 

Ωστόσο αρκούσε μια επίσκεψη στο νεκροταφείο της Αρχαίας Λάππας, στο Ρέθυμνο, για να αλλάξω γνώμη και να αναγνωρίσω πως ίσως κάποιοι γνώριζαν, καλύτερα από εμάς τους σύγχρονους, πως το τέλος της ζωής του ανθρώπου αξίζει να είναι πλημμυρισμένο από ομορφιά.

Κατεβαίνοντας το πέτρινο καλντερίμι, στον Κάτω Πόρο, ακούγοντας δίπλα σου να κυλούν τα νερά του ποταμού, χωρίς να τα βλέπεις λόγω της οργιώδους βλάστησης, αντικρίζοντας τα υπεραιωνόβια πλατάνια αλλά και τις κατάφορτες από καρπούς λεμονιές και πορτοκαλιές, δεν μπορείς παρά να νιώσεις πως βρίσκεσαι στον παράδεισο.

Μετά στρέφεις το βλέμμα αριστερά, στους λαξευμένους τάφους στα βράχια, και βεβαιώνεσαι πως ίσως... κάπως έτσι να είναι ο παράδεισος.

Γι αυτή την εικόνα βέβαια σ έχει προετοιμάσει νωρίτερα η γειτονική Αργυρούπολη με τις πηγές και τους μικρούς καταρράκτες της, ωστόσο δύσκολα μπορείς να φανταστείς πως σε αυτό τον τόπο, 27 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ρεθύμνου, άκμασε μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της Κρήτης.

Και δεν μπορείς να το φανταστείς, γιατί σε αντίθεση με την Κνωσό, την Ελεύθερνα, τη Φαιστό, εδώ δεν μπορείς να έχεις συνολική εικόνα της πόλης, μια και οι ανασκαφές δεν είναι ολοκληρωμένες και έτσι συναντάς υπολείμματα της εδώ κι εκεί.

Για περισσότερες πληροφορίες πρέπει να ανατρέξεις στα βιβλία ή στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ρεθύμνου, όπου φυλάσσονται τα  αγάλματα του Δία, της Αφροδίτης και του Διονύσου αλλά και ψηφιδωτά και επιγραφές που βρέθηκαν στο σημείο. 

Όμως ούτε από εκεί η εικόνα για την περιοχή μπορεί να είναι ολοκληρωμένη. Πρέπει να περπατήσεις σε αυτήν, να θαυμάσεις την πανσπερμία εικόνων που σου προσφέρει από τον αρχαίο, ρωμαϊκό, βενετσιάνικο και άλλους πολιτισμούς που άφησαν ανεξίτηλα τα αποτυπώματα τους για να καταλάβεις τη μοναδικότητα αυτού του τόπου.

Η Αρχαία Λάππα, μετέπειτα Λάππη ή Λάμπη, φαίνεται να ήταν μια από τις πλέον ισχυρές πόλεις της Μυκηναϊκής περιόδου. 

Μάλιστα φέρεται να την ίδρυσε ο ίδιος ο  Αγαμέμνονας. Είναι εκπληκτικό πως τα όρια της ξεκινούν από το βόρειο τμήμα του Ρεθύμνου, ουσιαστικά από το Κρητικό πέλαγος, και φθάνουν μέχρι τα νότια του Νομού, στο Λυβικό Πέλαγος.

 Σίγουρα η επιλογή του σημείου όπου χτίστηκε η Αρχαία Λάππα δεν ήταν τυχαία, μιλάμε για έναν τόπο έφορο, γεμάτο νερό, εξαιτίας του ποταμού  Μουσέλα αλλά και των πηγών του  ποταμού Πετρέ.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία η αρχαία Λάππα το 2ο αιώνα π.Χ. συμμάχησε με την Λύττο και άλλες πόλεις εναντίον της Κνωσού. Όταν οι Κνώσιοι αφάνισαν τη Λύττο, οι κάτοικοι της κατέφυγαν στη Λάππα . 

Όταν, μεταγενέστερα, ξέσπασε ο Ρωμαϊκός εμφύλιος η Λάππα κατάφερε να συμμαχήσει με τη σωστή πλευρά, εκείνη του  Οκτάβιου, που αντιμάχονταν τον Αντώνιο. 

Ο πρώτος κέρδισε κι έτσι κατέληξε η Λάππα με ειδικά προνόμια. Αυτή θεωρείται και η καλύτερη, πιο ανεπτυγμένη περίοδος για τη συγκεκριμένη πόλη της Κρήτης.

Δυστυχώς το 68 π.Χ. η ακμή της διεκόπη εξαιτίας της καταστροφής που υπέστη από το Μέτελλο, ωστόσο οι κάτοικοι της δεν το έβαλαν κάτω και την έχτισαν εκ νέου δίνοντας της νέα πνοή. 

Κατά  την Ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο (2ος έως 4ος αιώνας), η ευημερία της Λάππας είναι εντυπωσιακή. 

Αρκεί μόνο να σκεφτεί κανείς πως απέκτησε μέχρι και δικό της νομισματοκοπείο. Τα οικοδομήματα που δημιουργήθηκαν στο λόφο, μεταξύ των ποταμών Μουσέλα και Πετρέ,η νεκρόπολη της αλλά και  οι θέρμες που αναπτύχθηκαν, μαρτυρούν την ευμάρεια της πόλης. 

Την ύπαρξη νομισματοκοπείου στη θέση Ελληνικά, βεβαίωσε η αποκάλυψη ειδικού εξοπλισμού αλλά και οι σωροί χάλκινων νομισμάτων που εντοπίστηκαν.

 Τα αρχαία νομίσματα της περιοχής είχαν επάνω τους τις μορφές του Απόλλωνα, του Ποσειδώνα, της Αρτέμιδος και της Αθηνάς ενώ τα ρωμαϊκά τις μορφές Ρωμαίων αυτοκρατόρων.

 Αξίζει ν αναφέρουμε η παράδοση θέλει να υπήρχαν στην περιοχή μέχρι και μεταλλεία αργύρου, χρυσού και κασσιτέρου.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον πάντως παρουσιάζει η νεκρόπολη της Λάππας με τους  λαξευμένους ασβεστολιθικούς θαλαμωτούς τάφους, τάφους λακκοειδών κεραμοσκεπών ή κιβωτιόσχημων με κάλυψη πλακών. 

Οι τάφοι της Αρχαίας Λάππας, χρονολογούνται στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. και στις αρχές του 2ου αιώνα. Ο επισκέπτης της περιοχής μπορεί να δει από κοντά το ρωμαϊκό νεκροταφείο στη θέση «Πέντε Παρθένες».

 Εκεί υπάρχει, δίπλα στους λαξευμένους τάφους στους βράχους, ο μικρός ναός των Πέντε Παρθένων (Θέκλα, Μαριάννα, Αιθανά ή Αθηνά, Μάρθα και Μαρία).

 Οι Πέντε Παρθένες, με βάση τις παραδόσεις, έζησαν στο σημείο αυτό και σφαγιάσθηκαν από τους Τούρκους. Οι σωροί τους θάφτηκαν σε λαξευτό τάφο που βρίσκεται μέσα στο εκκλησάκι. Η εκκλησία τις τιμά την Τρίτη του Πάσχα ενώ λέγεται πως από τον τάφο τους αναβλύζει αγίασμα.

Σε όλη τη διαδρομή, μέχρι να φθάσει κανείς στο Ναό αλλά και μετά από αυτόν, υπάρχουν πολυάριθμοι τάφοι μέσα στους βράχους ή λαξευμένοι στην επιφάνεια τους, που εντυπωσιάζουν με την κατασκευή τους και δίνουν πληθώρα στοιχείων για τη ρωμαϊκή αρχιτεκτονική στο συγκεκριμένο τομέα

Ε.Β