Η ακτινογραφία της πορνείας στο Ηράκλειο σε αλλοτινούς καιρούς

Η πορνεία κατά το παρελθόν ανθούσε  σε πόλεις-περάσματα, με εμπορική δραστηριότητα, και το Ηράκλειο, που διαχρονικά λειτουργεί ως τέτοιο, δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τον κανόνα.

Για το φαινόμενο της πορνείας, με έμφαση από τη βυζαντινή περίοδο και μετέπειτα, μίλησε η γνωστή αρχαιολόγος Λιάνα Σταρίδα στην 12^η παρουσίαση θεμάτων της Κρητικής ιστορίας που οργάνωσε η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Εθελοντισμού, η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη και η Ομάδα Εθελοντών Πολιτισμού του Δήμου Ηρακλείου.

Τίτλος της ομιλίας της: «Περιήγηση στα πολιτικαρεία του Κάστρου» , τα οποία ομολογουμένως ήταν πολλά με τις γυναίκες που απασχολούνταν στον αρχαιότερο των επαγγελμάτων, φανερά και κρυφά, να είναι ακόμα περισσότερες.

Πολλά στοιχεία για το τι συνέβαινε στην Κρήτη με την πορνεία κατά την αρχαιότητα δεν έχουμε, ωστόσο ξέροντας πως το επάγγελμα αυτό ανθούσε σε πόλεις λιμάνια με οικονομική δραστηριότητα, συμπεραίνουμε πως και το Ηράκλειο είχε το μερίδιο του σε αυτό.

Επί ενετοκρατίας που η πόλη μας δέχθηκε σημαντικές επιρροές από τη Βενετία και μετατράπηκε σε κοσμοπολίτικο κέντρο η πορνεία γνώρισε μεγάλη διάδοση. Τον 15^ο αιώνα υπήρχαν διάσπαρτα πορνεία στο Χάνδακα και μάλιστα ο Κρητικός σατιρικός ποιητής Στέφανος Σαχλίκης είχε φτιάξει ένα κατάλογο με τα ονόματα των εκδιδόμενων γυναικών, περιγράφοντας με ρεαλισμό τις πόρνες της εποχής.

Εκείνη την περίοδο σε ένα πληθυσμό περίπου 10.000 κατοίκων οι δηλωμένες πόρνες στο Χάνδακα ήταν 100, ωστόσο ο αριθμός όσων ασκούσαν αυτό το επάγγελμα χωρίς να δηλώνονται, λόγω και της φτώχειας που επικρατούσε, ήταν σαφώς πολύ μεγαλύτερος.

Από το Σαχλίκη μαθαίνουμε, σύμφωνα με την κ Σταρίδα, πως ανάμεσα στους πελάτες τους αυτές οι γυναίκες είχαν και κληρικούς. Μάλιστα η μονή της Παναγίας των Σταυροφόρων, που φιλοξενούσε και στρατιώτες ήταν χώρος όπου έκαναν επισκέψεις οι γυναίκες ελευθερίων ηθών.

Όταν ο Χάνδακας έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1669, η πορνεία δεν εξαλείφθηκε. Το τουρκικό αρχείο παρέχει πληροφορίες για τις πόρνες της πόλης και τα αφροδίσια που κυκλοφορούσαν λόγω της επαφής με αυτές. Αναφορές του 1700 κάνουν λόγο και για πολλούς Τούρκους αξιωματούχους που είχαν προσβληθεί από σύφιλη.

Πηγή τέτοιων ασθενειών ήταν, την ίδια εποχή, και οι διάφορες αοιδοί που έφθαναν στα λιμάνια της Κρήτης και εργάζονταν σε καφέ-σαντάν και καφέ-αμάν, προσφέροντας και ερωτικές υπηρεσίες.

Πέρα από τα αφροδίσια βλέπουμε λόγω πορνείας να πολλαπλασιάζεται και ο αριθμός των νόθων παιδιών. Οι χριστιανές μάλιστα, όπως είναι γνωστό, τα εγκατέλειπαν μπροστά στον Άγιο Μηνά, κι εφόσον ήταν αγόρια αβάπτιστα έπαιρναν το όνομα Μηνάς, εξού και τα γνωστά «Μηναδάκια».

Επι τουρκοκρατίας πάντως δεν έλειπαν οι εκτοπίσεις επαγγελματιών γυναικών του είδους αλλά και η λήψη μέτρων για το κλείσιμο των «σπιτιών» τους.

Το 1897 καταγράφεται η πρώτη προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση των συγκεκριμένων γυναικών, που υποχρεώθηκαν να μεταφέρουν τη δραστηριότητα τους στο λεγόμενο κλέφτικο  σοκάκι, γύρω από τον Άγιο Δημήτριο, στο λιμάνι.Ωστόσο στην πορεία, η παρουσία κατοικιών εύπορων πολιτών  στην γύρω περιοχή τις υποχρέωσε να μετεγκατασταθούν σε άλλα σημεία.

Το 1900 η απογραφή που έγινε εμφάνισε στην Κρήτη 202 νόμιμες ιερόδουλες, εκ των οποίων οι 70 στο Ηράκλειο.Αυτή την περίοδο έχουμε και το περίφημο διάταγμα «Περί χαμαιτυπείων», που ουσιαστικά γκετοποιεί την πορνεία επιβάλλονταν αστυνομική επιτήρηση, απαγόρευση εξόδου των γυναικών από τα χαμαιτυπεία κ.α

Παρότι το διάταγμα αυτό κατάφερε κάπως να ελέγξει τη νόμιμη πορνεία, δεν πέτυχε το ίδιο με την παράνομη, που ξέφυγε από τον έλεγχο και υποχρέωσε την αστυνομία να προβαίνει σε επιχειρήσεις για τον περιορισμό της.

Τη δεύτερη δεκαετία του 20^ου αιώνα το ζήτημα της πορνείας υποβαθμίστηκε στις στήλες των εφημερίδων με τις χριστιανές πόρνες να μετακινούνται στον περίφημο Λάκκο και τις τουρκάλες, νότια του κόλπου του Δερματά και δυτικά της Εβραϊκής συνοικίας. Διάσπαρτα πορνεία ωστόσο εξακολουθούσαν να λειτουργούν μέσα στην πόλη.

Ο Λάκκος σιγά σιγά μετατράπηκε σε χωνευτήρι ετερόκλητων ατόμων, έγινε η Τρούμπα του Ηρακλείου, γεγονός που ενισχύθηκε από το γεγονός του ότι ήδη ήταν μια υποβαθμισμένη περιοχή, με παλιά σπίτια μουσουλμάνων, τα οποία, όταν οι τελευταίοι έφυγαν, μετατράπηκαν σε οίκους ανοχής.

 Η απογκετοποίηση της πορνείας στο Ηράκλειο ξεκίνησε κάπου στο 1960 οπότε σταμάτησε και ο Λάκκος να είναι σήμα κατατεθέν για όσους αναζητούσαν γυναίκες επί πληρωμή.