Η αγκαραθιά με τα γεμάτα νέκταρ λουλούδια και τις αντιγηραντικές ιδιότητες

Είναι από τα πλέον συνηθισμένα φρύγανα, που συναντά κανείς σε άγονες εκτάσεις γεμίζοντας με το έντονο κίτρινο χρώμα, που έχουν τα άνθη του, το τοπίο. 

Ως παιδί εκτιμούσα την ύπαρξη του και για ένα ακόμα λόγο, τραβώντας τα άνθη από τις μικρές κεφαλές, όπου αναπτύσσονται, ρουφούσα το νέκταρ που περιείχαν, ελάχιστο βέβαια αλλά γλυκό και νόστιμο, κι όπως προσφάτως έμαθα και με αντιγηρανιτικές ιδιότητες.

Ο λόγος για την ασφάκα, ή αγκάραθο, ή όπως επιστημονικά λέγεται phlomis. Το φύλλωμα του μοιαζει με εκείνο της φασκομηλιάς και μάλιστα καλύπτεται από μία ενοχλητική σκόνη, ειδικά για τους αλλεργικούς.Μάλιστα υπάρχει και σχετική παροιμία με αυτή την ιδιότητα της αγκαραθιάς «Μικρή ‘ναι και η αγκαρασθιά, αλλά τα μάθια βγάνει».

Λέγεται πως ονομάστηκε αγκαραθιά επειδή η βάση του, όπου αναπτύσσονται τα λουλούδια του φυτού, μοιάζει με κεφάλι, στα αρχαία ελληνικά κάρα, οπότε με το πρόθεμα –α- και την κατάληξη –θος, έγινε ακάραθος και στην πορεία αγκάραθος.

Και μπορεί εμείς ως πιτσιρίκια να ρουφούσαμε το «μέλι» της αγκαραθιάς, όμως οι μελισσοκόμοι αμφισβητούν την αξία του θάμνου αυτού ως προς τα όσα μπορεί να προσφέρει στην παραγωγή μελιού.

 Κι αυτό γιατί οι μέλισσες δύσκολα, υπό φυσιολογικές συνθήκες,μπορούν να πάρουν το νέκταρ της. Μόνο όταν πια τα άνθη αρχίσουν να μαραίνονται ή όταν βρέξει, και γεμίσει νερό ο χώρος γύρω από αυτά τότε, μπορούν οι μέλισσες να ρουφίξουν το περιεχόμενο τους. Όταν όμως αυτό συμβεί τότε και καλής ποιότητας μέλι παράγεται και με ανοικτό κίτρινο χρώμα.

Η αγκαραθιά ήταν ένα από τα φυτά που οι αρχαίοι Έλληνες αξιοποιούσαν για τις φαρμακευτικέ του ιδιότητες φτιάχνοντας παρασκευάσματα μαζί με άλλα φυτά. 

Το όνομα του, Φλομίς, αναφέρθηκε από τον Διοσκουρίδη, το έργο του οποίου, «Περί Ύλης Ιατρικής», αποτελούσε επί 1500 και πλέον χρόνια την πιο έγκυρη πηγή για τη φαρμακευτική χρήση των φυτών.

 Θεωρείται πως περιέχει μια αντιοξειδωτική ουσία, η οποία εμποδίζει την κυτταρική γήρανση. Ακόμα λέγεται πως το αίμα καθαρίζει με ρόφημα από τα λουλούδια της.

Έχει ενδιαφέρον το ότι η διαιώνιση της αγκαραθιάς γίνεται με σπόρους που εμπεριέχονται στους σωληνωτούς καρπούς της και μάλιστα με πολύ έξυπνο τρόπο λες και το φυτό αυτό διαθέτει δείκτη ευφυΐας. Δηλαδή οι σπόροι υπάρχουν μέσα στον καρπό αλλά δεν απομακρύνονται για να φυτρώσουν νέα φυτά αν οι συνθήκες (θερμοκρασία και έδαφος) δεν είναι κατάλληλες, περιμένοντας αν χρειάζεται ακόμα το επόμενο φθινόπωρο.