Με αφορμή το τελευταίο περιστατικό δαγκώματος γυναίκας από σμέρνα στο Λασίθι, η οποία μάλιστα κινδύνευσε με ακρωτηριασμό, ας δούμε λίγα πράγματα για το συγκεκριμένο θαλάσσιο είδος, που ναι μεν τρώγεται όταν αλιευθεί είναι όμως αρκετά επικίνδυνο ζωντανό όταν θέλει να φάει κι όταν νιώθει πως απειλείται.
H επιστημονική ονομασία της σμέρνας είναι Mύραινα η Ελένη (Muraena helena) και ανήκει στην τάξη των Eγχελυόμορφων, όπως και το χέλι. Παρότι οι ψαράδες την θεωρούν ύπουλη η παρουσία της είναι ενδεικτική για την οικολογική ισορροπία στο συγκεκριμένο μέρος.
Αν θελήσουμε ιστορικά να δούμε τι έχει γραφτεί για τη σμέρνα θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τον Aριστοτέλη που είχε εντυπωσιαστεί από το πόσο συχνά και πόσα πολλά αυγά γεννάει. Ο ίδιος περιέγραψε το θηλυκό ως μικρότερο σε μέγεθος και ποικιλόχρωμο ενώ το αρσενικό ως μονόχρωμο και δυνατό με χρώμα σαν του πεύκου.
Οι ονομασίες της σμέρνας ως «μύραινα, μύραινος», μας λέει ο Hσύχιος, χρησιμοποιούνταν και ως υβριστική λέξη. Ακόμα και σήμερα όμως όταν κάποιος χαρακτηρίσει μια γυναίκα ως σμέρνα το κάνει για να τονίσει χαρακτηρηστικά της όπως, η δολιότητα και η επικινδυνότητα.
Ως προς τη χρήση της σμέρνας είναι γνωστό από την αρχαιότητα πως αποτελούσε εκλεκτό έδεσμα (Δειπνοσοφιστές του Aθηναίου). Οι Ρωμαίοι μάλιστα έκαναν εκτροφή τους για να χρησιμοποιούν το κρέας τους ενώ αποτελούσε γι αυτούς και μέσο θανάτωσης, καθώς έριχναν σε δεξαμενές με σμέρνες άτομα που ήθελαν να τιμωρήσουν με θάνατο.
Σε οτι αφορά στην ανατομία της να πούμε πως διαθέτει πολλά δόντια,κωνικά, μακριά και κοφτερά ενώ στον ουρανίσκο της έχει έναν αδένα με δηλητήριο που επικοινωνεί με ένα από τα δόντια της.
Oταν δαγκώσει ένα υποψήφιο θήραμα χύνει μέσα του το δηλητήριο και το παραλύει, όπως ακριβώς κάνουν τα δηλητηριώδη φίδια. Το σώμα της εκκρίνει επίσης μια βλέννα που τη βοηθάει στο κολύμπι αλλά και για να προστατεύεται από τα παράσιτα. Στο αίμα της τέλος, εμπεριέχεται μια ιδιαίτερα τοξική ουσία, η οποία όμως αχρηστεύεται με τη θερμότητα.
H σμέρνα ζει αποκλειστικά σε βραχώδεις βυθούς με κοιλώματα και έντονη βλάστηση, κοντά στις ακτές, σε ρηχά νερά, συνήθως από 5-50 μέτρα, φτάνοντας μέχρι και τα 100 μέτρα βάθος. Πολλές φορές οι μικρότερες σμέρνες βγαίνουν έξω ακριβώς εκεί όπου σκάει το κύμα. Aγαπημένος της μεζές είναι το χταπόδι γι αυτό και έχουν παρατηρηθεί κρούσματα επιθέσεων δε δύτες που έχουν ψαρέψει χταπόδια.
Όσοι γνωρίζουν καλά από θάλασσα λένε πως μια σμέρνα δεν επιτίθεται σε ανθρώπους εκτός και αν προκληθεί, μάλιστα δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που έχουμε δει, ειδικά σε καταδυτικούς προορισμούς, τους δύτες να τις ταΐζουν και να παίζουν μαζί τους, λες και είναι τα πιο άκακα πλάσματα.
Στην πραγματικότητα ωστόσο καλό είναι να την αποφεύγει κανείς γιατί όταν αποφασίσει να δαγκώσει μπορεί ακόμα και να κόψει κομμάτι από το ανθρώπινο σώμα, το οποίο δεν εγκαταλείπει ακόμα κι αν της κόψεις το κεφάλι.
Μάλιστα όταν ψαρευτεί χρειάζεται αρκετό χρόνο για να πεθάνει κι έτσι δεν πρέπει κάποιος να ξεγελαστεί βλέποντας την ακίνητη στη στεριά, καθώς μπορεί, εκεί που δεν το περιμένει, να του επιτεθεί. Γι αυτό οι ψαράδες προτείνουν καλού κακού όταν ψαρευτεί να αποκεφαλιστεί ή να περιχυθεί με ξύδι, καθώς αυτό βοηθά στο να πεθάνει γρήγορα
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.