Στο μοναδικής ομορφιάς σπήλαιο του Περάματος όπου βρέθηκαν τα απολιθώματα της Ursus spelaeus

Σχηματιασμός ηλικίας 1,5 εκατομμυριού ετών

Σε κοντινή απόσταση από την πόλη των Ιωαννίνων βρίσκεται το σπήλαιο του Περάματος, ένα σπήλαιο επισκέψιμο για το κοινό, που όποιος βρεθεί στην περιοχή όχι μόνο αξίζει να το επισκεφθεί αλλά θα φύγει από εκεί μαγεμένος, από το μέγεθος, τον εντυπωσιακό διάκοσμο αλλά και την ιστορία του.

Η είσοδος του βρίσκεται στην κυριολεξία σε μεσοτοιχία με σπίτια και καταστήματα, τα αρχικά κτίσματα των οποίων υπήρχαν ως στάβλοι πριν ανακαλυφθεί η είσοδος του. Παλαιοί κάτοικοι των Ιωαννίνων, διηγούνται ωστόσο ότι η είσοδος του Σπηλαίου ήταν γνωστή πριν από το 1900 και ότι ο μπέης Χολιάσης Εφέντης την έκλεισε περί το 1907 για λόγους ασφαλείας.

Στο βάθος διακρίνεται ο σπάνιος σταλαγμίτης σε σχήμα σταυρού

Γνωστό έγινε κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο από κατοίκους του Περάματος οι οποίοι βρήκαν μια σχισμή του, την άνοιξαν και κρύβονταν στο εσωτερικό του για να προφυλαχθούν από τους βομβαρδισμούς των αεροπλάνων.Ο φόβος και το δέος για το σπήλαιο τους έκανε να παραμένουν κρυμμένοι ωστόσο στα πρώτα 200-250 μέτρα του και να μην προχωρούν βαθύτερα στο εσωτερικό του .

Μετά τον πόλεμο, και συγκεκριμένα το 1951, περνώντας από εκεί τυχαία ο γεωλόγος-σπηλαιολόγος Ιωάννης Πετρόχειλος έμαθε για την ύπαρξή του. Εισχώρησε σε αυτό και θαύμαζε επί ατέλειωτες ώρες το έξοχο αριστούργημα της ελληνικής φύσης, το πρώτο σε μέγεθος και ομορφιά που συναντούσε στον τόπο μας.

Οι εξερευνήσεις του συνεχίστηκαν κατά τα έτη 1953-1956, οπότε και αποκαλύφθηκαν νέα διαμερίσματα. Μεγαλόπρεποι διάδρομοι, εκτεταμένοι θάλαμοι καθώς και ο πλούσιος και πρωτόφαντος στολισμός του παρέπεμπαν σε πολυτελές παλάτι, όπου μόνο χθόνιοι θεοί θα μπορούσαν να κατοικούν.Έτσι λοιπόν το Σπήλαιο Περάματος αφιερώθηκε στον Πλούτωνα και την Περσεφόνη.

Το εν λόγω σπήλαιο αποτελεί τμήμα κοίτης υπόγειου ποταμού, που διανοίχτηκε κατά την προτεταρτογενή εποχή, ηλικίας 1.500.000 χρόνων περίπου .Η τουριστική διαδρομή του, έχει μήκος 1.100 μέτρα και η έκταση που καλύπτει είναι 14.800 τετραγωνικά μέτρα. Εκτός όμως από το μέρος εκείνο του Σπηλαίου, που είναι προσβάσιμο στους επισκέπτες, (περίπου το ένα τρίτο του) υπάρχει και το ανεξερεύνητο Σπήλαιο, το λεγόμενο «Άγνωστο Σπήλαιο».

Υπέροχοι φυσικοί σχηματισμοί από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, συνθέτουν ένα ειδυλλιακό σκηνικό απείρου κάλλους στο εσωτερικό του, που παρά την τουριστική του αξιοποίηση, παραμένει μοναδικό.

Το σπήλαιο του Περάματος είναι σημαντικό επίσης για τον ελληνικό χώρο, καθώς σε σημείο του έχουν βρεθεί απολιθώματα από την εξαφανισμένη σπηλαία άρκτο (Ursus spelaeus).

Κάπως έτσι ήταν η μορφή της ακούδας των σπηλαίων

Η Άννα Πετροχείλου αναφέρει : «σ’ αυτό βρήκα για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1956 δόντι σπηλαίας άρκτου». Το υλικό που εντοπίστηκε εκεί είναι πολύ χαρακτηριστικό για τον προσδιορισμό της σπηλαίας άρκτου, με βάση μορφολογικά και μετρικά χαρακτηριστικά της. Τα απολιθώματα της αρκούδας ανήκουν στην περίοδο του Άνω Πλειστοκαίνου όπου έζησε και εξαπλώθηκε αυτό το ζώο.

Η σπηλαία άρκτος είναι από τις μεγαλύτερες αρκούδες που έζησαν, με βάρος που μπορεί να έφτανε το μισό τόνο, με ύψος μεγαλύτερο από 2,5 μέτρα σε όρθια στάση, μεγάλο κρανίο με αναθολωμένο μέτωπο και γενικά εύρωστο σκελετό . Η αρκούδα αυτή είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό ζώο της περιόδου του Άνω Πλειστοκαίνου (10.000-100.000 χρόνια) για το χώρο της Ευρώπης και της Ελλάδας.

Σε αυτήν την περίοδο οι συνθήκες ήταν διαφορετικές με την εμφάνιση επαναλαμβανόμενων παγετωδών περιόδων. Για τα ζώα αυτά τα σπήλαια αποτέλεσαν συχνά χώρο διαβίωσης, χειμερινής νάρκης, γένεσης των μικρών και έτσι σχεδόν πάντα εντοπίζονται υπολείμματά τους μεταξύ των σπηλαιολογικών απολιθωμάτων . Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα βρίσκονται απολιθώματα μόνο από σπηλαία άρκτο, όπως συμβαίνει και στο σπήλαιο του Περάματος.

Σε αυτό το σημείο γυρίστηκε σκηνή της Αστέρως, με την Αλίκη Βουγιουκλάκη

Μάλιστα στην είσοδο του Περάματος, λειτουργεί το Κέντρο Προβολής και Υποδοχής Επισκεπτών «Άννα Πετροχείλου» όπου ο επισκέπτης, εκτός από τα εξαιρετικά απολιθώματα φυτών και ζώων που φιλοξενεί, μπορεί να δει από κοντά το σκελετό της αρκούδας, τα απολιθώματα της οποίας βρέθηκαν μέσα στο σπήλαιο καθώς και ένα αντίγραφο σε φυσικό μέγεθος έτσι όπως οι ειδικοί φαντάστηκαν, με βάση πάντα τα απολιθώματα, πως ήταν η μορφή της σπηλαίας άρκτου.