Τα ενετικά Νεώρια στο Ηράκλειο αγκαλιά με τη θάλασσα πριν κατασκευαστεί ο παραλιακός δρόμος

Πόσο διαφορετικό αλήθεια θα ήταν στο Ηράκλειο αν δεν είχε μπαζωθεί όλη η περιοχή στα βόρεια της πόλης προκειμένου να δημιουργηθεί το λιμάνι και ο παραλιακός δρόμος; 

Οι φωτογραφίες, που διατηρούνται από τις αρχές του 1900 αλλά και πολύ νωρίτερα, δείχνουν μια πόλη, στο τμήμα της μπροστά από το ενετικό λιμάνι, που στην κυριολεξία αγκαλιάζονταν από τη θάλασσα δικαιολογώντας τον τίτλο της Βενετίας της Ανατολής, όχι μόνο εμπορικά αλλά και οπτικά.

Οι Ενετοί είχαν φροντίσει να μετατρέψουν το Ηράκλειο, όπως και κάθε παραλιακή πόλη που κατακτούσαν, σε ναύσταθμο με σημαντικές υποδομές για τα πλοία και το εμπόριο που διεξήγαγαν.

 Κάπου μέσα στο 17ο αιώνα είχαν καταφέρει να δώσουν στο λιμάνι μας την τελική του μορφή, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει σημείο ελλιμενισμού για 50 γαλέρες.

Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια τους αυτή έπαιξαν τα νεώρια, οι μεγάλοι ανοικτοί χώροι δηλαδή όπου κατασκεύαζαν, συντηρούσαν και επισκεύαζαν τα πλοία τους (γαλέρες, μαρσιλιάνες, καραμουσάλια, παλάντρες, γρίποι, σκιράτσα, γαλιόνια, νάβες, σαΐτες).

Τα νεώρια, είναι οι επιμήκεις κατασκευές που βλέπουμε  στα νότια του ενετικού λιμανιού, ανοικτά, πριν το μπάζωμα για τη δημιουργία δρόμου, προς την πλευρά της θάλασσας, κατά τέτοιο τρόπο ώστε τμήμα της να εισχωρεί στο εσωτερικό τους, πράγμα που διευκόλυνε την μετακίνηση των πλοίων, εμπορικών και πολεμικών κάτω από το στέγαστρο.

Το μήκος τους ήταν 50 μέτρα, το πλάτος τους 9 ενώ το ύψος τους έφθανε τα 10 μέτρα. Μεταξύ τους επικοινωνούσαν μέσα από τοξωτά ανοίγματα και έκλειναν με θυρόφυλλα από καδρόνια με κενά διαστήματα μεταξύ τους.

Συνολικά στο ενετικό λιμάνι του Ηρακλείου υπήρχαν 19 νεώρια, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, χωρισμένα σε τρία συγκροτήματα: τα Arsenali Antichi, Vechi και  Arsenali Nuovi. 

 Δίπλα στα Arsenali Nuovi υπήρχε η μεγάλη αποθήκη του αλατιού και μια μεγάλη δεξαμενή νερού με χωρητικότητα 20.000 βαρελιών, η οποία χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα για το πότισμα του πρασίνου του λιμανιού.

Το ενετικό λιμάνι πριν την κατεδάφιση του παράκτιου τείχους και του μικρού Κούλε 

Δυστυχώς όταν κατασκευάστηκε η παραλιακή και επεκτάθηκε το λιμάνι προς τα ανατολικά γκρεμίστηκαν τα περισσότερα από τα βενετσιάνικα νεώρια της πόλης μας. 

Διασώζονται, σήμερα αλλά χωρίς ουσιαστική αξιοποίηση τμήματα, των Vechi, τέσσερις χώροι στο μισό μήκος τους , νοτιοδυτικά του λιμανιού και ένας χώρος των Nuovi νοτιοανατολικά του λιμανιού.