Ιστορίες της νύχτας στο Μουσείο του Ηρακλείου... υπό το φως λυχναριών

    

Μεγάλο αριθμό Ηρακλειωτών, κάθε ηλικίας, συγκέντρωσε η χθεσινή εκδήλωση στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου, με θέμα "Φως ανέσπερον".Επρόκειτο για μια εκδήλωση ενταγμένη σε ένα ευρύτερο πλαίσιο εκδηλώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο "Ιστορίες της Νύχτας".

Όπως φαίνεται και από τον τίτλο της, ήταν μια ξενάγηση, ουσιαστικά, στον κόσμο των λυχναριών, της βασικής δηλαδή πηγής τεχνητού φωτός στη Μινωική Κρήτη αλλά και μετέπειτα.

Αρχικά οι επισκέπτες ξεναγήθηκαν στις αίθουσες του Μουσείου, όπου βρίσκονται τα πιο χαρακτηριστικά εκθέματα-πηγές φωτισμού, κατά την αρχαιότητα, καλύπτοντας όλες τις περιόδους ακμής του κρητικού πολιτισμού .

Στη συνέχεια, κι ενώ είχε αρχίσει το σκοτάδι να απλώνεται πάνω από την πόλη, οι μετέχοντες στην εκδήλωση είδαν από κοντά και βίωσαν την εμπειρία της χρήσης αντιγράφων διαφόρων τύπων λύχνων στον κήπο του Μουσείου. 

Μάλιστα η προσομοίωση αφορούσε όχι μόνο στα είδη των λύχνων που άναψαν αλλά και στις πρώτες ύλες που χρησιμοποιήθηκαν για το άναμμα τους (φυτίλια, καύσιμη ύλη).

Η βραδιά έκλεισε με αστροπαρατήρηση από τα μέλη της αστρονομικής Ομάδας του Πανεπιστημίου Κρήτης, τα οποία και ξενάγησαν τους επισκέπτες στον νυχτερινό ουρανό με δύο τηλεσκόπια στον προαύλειο χώρο του Μουσείου.

Περί λύχνων

Στην αρχαιότητα, λοιπόν  τα λυχνάρια αποτελούσαν δημοφιλή μέσα τεχνητού φωτισμού και είχαν ως βασική ύλη καύσης, τι άλλο από το ελαιόλαδο. 

Τα φυτίλια τους, όπως μας ενημέρωσαν οι αρχαιολόγοι του Μουσείου, ήταν φτιαγμένα κυρίως από λινάρι και  από βούρλα ενώ είχαμε φυτίλια και από τις ίνες του σχίνου. Μάλιστα το φυτίλι από σχίνο πέραν της χρηστικότητας του άφηνε κι ένα όμορφο άρωμα στο χώρο.

Το ιδιαίτερο λυχνάρι της Φαιστού

Στο Αρχαιολογικό μουσείο του Ηρακλείου μπορεί να δει κανείς δεκάδες διαφορετικά είδη λύχνων. Αναλόγως με τον αριθμό των ακροφύσιών τους, βλέπουμε  δίμυξους, τρίμυξους, πολύμυξους λύχνους, μεγάλου, μικρού μεγέθους αλλά και λύχνους ιδιαίτερα εξελιγμένους όπως εκείνος της Φαιστού, που διαθέτει χώρισμα ελέγχου της ποσότητας του λαδιού που θα φθάσει στο φυτίλι και κηροστάτη.

Λυχνοστάτης με ανάγλυφα κισσού 

Μεγάλη ήταν και η ποικιλία των λυχνοστατών που χρησιμοποιούσαν κατά την αρχαιότητα στην Κρήτη. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει ένας με ανάγλυφες παραστάσεις κισσού . 

Ο κισσός, πίστευαν οι Αιγύπτιοι, ήταν σύμβολο της αιωνιότητας της ζωής και την ίδια άποψη είχε και ο Έβανς όταν ανακάλυψε το συγκεκριμένο εύρημα, συνδέοντας το άμεσα με τις απόψεις των Αιγυπτίων.

 Αξίζει ν αναφέρουμε πως μέσα σε θολωτούς τάφους είχε βρεθεί πληθώρα μικρών πήλινων αγγείων που θεωρείται πως περιείχαν αρώματα, με τα οποία άλειφαν τους νεκρούς για να τους οδηγήσουν στην τελευταία τους κατοικία.

 Ωστόσο δεν αποκλείεται, επειδή τα συγκεκριμένα πήλινα μικρά δοχεία ήταν πάρα πολλά για να περιέχουν όλα αρώματα κι επειδή μοιάζουν με μικρά καντιλάκια να είχαν και τέτοια χρήση, δηλαδή να φώτιζαν το εσωτερικό του τάφου. Ανάλογες πρακτικές είχαμε και στην Αίγυπτο όπου καντιλάκια άναβαν μέσα στον τάφο δίνοντας σ αυτόν και στο νεκρό του το αιώνιο φώς