Ο Λυράρης από το Κρυονέρι Μυλοποτάμου που έμαθε από τους διαβόλους λύρα και εμπνεύσθηκε τον ανωγειανό πηδηχτό

Γάμος στα Ανώγεια, 1954. Φωτογράφος: Δ. Χαρισσιάδης, Αρχείο Μουσείο Μπενάκη

Μπορούν οι διάβολοι να μάθουν έναν άνθρωπο να παίζει κρητική λύρα; Φυσικά... και μπορούν. 

Η ιστορία που θα σας διηγηθώ φαντάζει με παραμύθι όμως οι παλιοί κάτοικοι του Κρυονερίου, στο Μυλοπόταμο, είναι πεπεισμένοι για την αλήθεια της και συνεχίζουν να την διηγούνται εδώ και δεκαετίες, κι εμείς φυσικά δεν έχουμε κανένα απολύτως λόγο να μην τους πιστέψουμε.

Της Ελένης Βασιλάκη 

Πολύ πριν το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στο χωριό τους ζούσε ο Χαράλαμπος Βενιανάκης, που έφερε το παρατσούκλι «Καλοκαιρινός». 

Κάποια στιγμή ο άντρας αυτός θέλησε να μάθει να παίζει τη λύρα, όμως στο χωριό του και στα τρίγυρα δεν υπήρχε κανείς να τον διδάξει. Ήθελε όμως τόσο πολύ να μυηθεί στα μυστικά αυτού του οργάνου που είπε στους συγχωριανούς του πως αφού δε βρίσκει δάσκαλο θα πάει να τον μάθουν λύρα οι διάβολοι.

Φυσικά ουδείς πίστεψε στα λόγια του, όμως εκείνος ήταν αποφασισμένος. Ένα βράδυ λοιπόν, πήρε τη λύρα του και πήγε λίγο πιο κάτω από το Κρυονέρι, σε μια διασταύρωση που υπήρχε έξω από το χωριό, που οι ντόπιοι αποκαλούν Μόσχα (το πραγματικό όνομα της περιοχής είναι Μακρυγιάννη).

 Εκεί χάραξε ένα μεγάλο κύκλο, έκανε στο εσωτερικό του σταυρό και στο κέντρο έμπηξε το μαυρομάνικο του μαχαίρι. Κάθισε στο σημείο και περίμενε. Κάποια στιγμή άκουσε ποδοβολητά και δευτερόλεπτα μετά είδε να στέκονται γύρω από τον κύκλο οι διάβολοι.

Εκείνος κρατούσε στα χέρια του τη λύρα και οι διάβολοι, δίχως να χάσουν χρόνο, άρχισαν με τα δικά τους τα χέρια να του δείχνουν τις κινήσεις που έπρεπε να κάνει για να παίξει με το όργανο του ένα σκοπό.

Το "διαβολικό" μάθημα συνεχίστηκε όλη τη νύχτα και μόνο τα ξημερώματα, που έκραξε ένας μαύρος πετεινός, οι διάβολοι εξαφανίστηκαν έχοντας ωστόσο πετύχει το μεγάλο ζητούμενο. 

Ο Χαράλαμπος Βενιανάκης είχε μάθει λύρα και μάλιστα ο σκοπός, που λέγεται πως πρώτος εκείνος έπαιξε, ήταν αυτός που ο ίδιος ονόμασε «το ποδοβολητό των διαβόλων» ή όπως όλοι εμείς γνωρίζουμε ο Ανωγειανός πηδηχτός.

Ο Βενιανάκης έκτοτε έπαιζε λύρα και διασκέδαζε τους συγχωριανούς και τον κόσμο στα γύρω χωριά ενώ πέθανε μετά τον πόλεμο σε προχωρημένη ηλικία κι αφού τον πηδηχτό του τον δίδαξε στο γνωστό λυράρη του κοντινού Αίμονα, το Μιχάλη Συγλέτο κι εκείνος με τη σειρά του σε άλλους λυράρηδες από τα Ανώγεια, όπου και καθιερώθηκε.

Ο κ Νίκος Σκουραδάκης, από το Κρυονέρι, που μας διηγήθηκε αυτή την ιστορία, θυμάται ακόμα το λυράρη που τον έμαθαν οι διάβολοι να παίζει λύρα. Φορούσε τις κρητικές βράκες του και μιλούσε με καμάρι για την μοναδική αυτή συνάντηση με τους διαβόλους και το πως δια μαγείας απέκτησε γνώσεις γύρω από το παίξιμο της λύρας.

Βέβαια όπως μάθαμε, στη συνέχεια, δεν ήταν λίγοι οι Κρητικοί, σε διάφορα σημεία του νησιού, που αναπαρήγαγαν την ίδια ιστορία για τους διαβόλους όταν τους ρωτούσαν πως έμαθαν λύρα. Οπότε το μόνο συμπέρασμα που μπορούμε να συνάγουμε είναι πως τελικά οι διάβολοι είναι μερακλήδες...

  

 

Το βίντεο είναι "Ανωγιανός Πηδηχτός/Πυρρίχιος" από παράσταση που δόθηκε στο Μέγαρο Μουσικής ...και μη μου πείτε πως δεν σας θυμίζει κάτι από ποδοβολητό;