Ο Μανόλης Δαμιανάκης μας ξεναγεί στον "παράδεισο" με τα βότανα,τα βάμματα και τα λάδια του

Γνωρίζετε πως το βάμμα από το φλοιό της ιτιάς ήταν η ασπιρίνη των παλιών, πως το λάδι του καντιφέ βοηθά όσους αντιμετωπίζουν φλεβίτιδα και πως αν πιείτε τσάι αγριάδας θα καθαρίσετε τα νεφρά και την κύστη σας;

Αυτά και πολλά άλλα μάθαμε από το Μανόλη Δαμιανάκη, που μελετά εδώ και χρόνια τις ιδιότητες των βοτάνων και συλλέγει 92 από τα σχεδόν 300 που φύονται στο χωριό του, τον Πανασό, φτιάχνοντας με αυτά υπέροχα μίγματα για τσάι, βάμματα και λάδια που με τη σειρά τους γίνονται κρέμες και μυρωδάτα σαπούνια.

Τον συναντήσαμε στο χώρο του εργαστηρίου του, κι αφού δοκιμάσαμε ένα υπέροχο αποτοξινωτικό τσάι με βάση τα φύλλα ελιάς, μας μίλησε για όλον αυτόν το θησαυρό που κρύβει η φύση του Πανασού, και όχι μόνο, μια και τέτοια βότανα φύονται σχεδόν παντού στην Κρήτη αρκεί να ξέρεις να τα αναγνωρίσεις και να τα χρησιμοποιήσεις κατάλληλα, όπως εκείνος κάνει.

Όπως μας είπε, από τα 92 βότανα που μαζεύει, τα δέκα μόνο είναι εμπορεύσιμα κι αυτό επειδή εκείνα ξέρει ο κόσμος και τα ζητάει.

 Τα υπόλοιπα τα έχει ως εκθεσιακά και τα αξιοποιεί σε βάμματα και λάδια ή σε μίγματα για τσάι. Όλα τα βότανα χρειάζονται, σύμφωνα με τον κ Δαμιανάκη, προσοχή στη χρήση τους γιατί παρουσιάζουν παρενέργειες, που ναι μεν είναι μικρότερες από εκείνες των φαρμάκων ωστόσο είναι υπαρκτές και ως εκ τούτου επιβάλλουν το να προσέξουμε τι, πότε και για πόσο καιρό να το χρησιμοποιήσουμε.

Εκείνο που πρωτίστως πρέπει να ξέρουμε είναι επίσης, πως με τα βότανα απαιτείται περισσότερος χρόνος να φανεί το αποτέλεσμα της δράσης τους ,ωστόσο δράση θα δούμε και μάλιστα σε ελαφριάς μορφής παθήσεις τα αποτελέσματα μπορούν να είναι πολύ καλά.

Ο ίδιος  καλλιεργεί ορισμένα από τα βότανα που χρησιμοποιεί αλλά τα περισσότερα τα βρίσκει στη φύση και μάλιστα, όπως αναφέρει, δεν μπορείς να πας και να τα μαζέψεις ότι ώρα θέλεις. Δεν γίνεται συλλογή τους νωρίς το πρωί ούτε αργά το βράδυ.

Θέλουν μεσημέρι και μάλιστα ηλιοφάνεια για να είναι τα συστατικά τους στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Στη συνέχεια τα βότανα καθαρίζονται, για να αφαιρεθούν τυχόν άλλα ζιζάνια, και πλένονται. 

Αφού στεγνώσουν λίγο, ο κ Δαμιανάκης τα μεταφέρει σε χώρο, που ο ίδιος έχει φτιάξει, και διατηρεί τη θερμοκρασία σταθερή στους 35-40 βαθμούς Κελσίου. Εκεί γίνεται η αποξήρανση τους για 2-3 μέρες ακόμα και εβδομάδα, για ορισμένα εξ αυτών. 

Επόμενο στάδιο είναι το να αφαιρεθούν από τα βότανα τα άχρηστα τμήματα και αυτά που έχουν θεραπευτικές ιδιότητες  να αποθηκευτούν για να συσκευαστούν σε σακουλάκια ή να γίνουν, μετά από εμποτισμό τους σε αλκοολούχο υγρό, βάμματα ή μέσα σε ελαιόλαδο για να μετατραπούν σε λάδια.

Τα βάμματα προκύπτουν από εμποτισμό σε ρακί, ρούμι, βότκα ή ακόμα και καθαρό οινόπνευμά. Ο κ Δαμιανάκης χρησιμοποιεί ρακί διπλής απόσταξης που παράγει ο ίδιος και ξέρει την ποιότητα και την καθαρότητα της. 

Για τα δε λάδια χρησιμοποιεί ελαιόλαδο ψυχρής έκθλιψης κατά κύριο λόγο, μια και πρέπει κι αυτό να είναι καλής ποιότητας και με όλα τα θρεπτικά συστατικά του καθώς και το ίδιο το ελαιόλαδο συμβάλει στην αντιμετώπιση κάποιων παθήσεων. 

Στη συνέχεια, το λάδι που προκύπτει από τον εμποτισμό βοτάνων μέσα σε ελαιόλαδο, γίνεται η βάση για να φτιάξει κρέμες και σαπούνια.

Ζητήσαμε από τον κ Δαμιανάκη να μας μιλήσει για κάποια από τα λιγότερο γνωστά αλλά αποτελεσματικά είδη που έχει στο εργαστήριο του.

Βάμματα

Ξεκινώντας από τα βάμματα, τα οποία μπορεί κάποιος να τα πιεί, με τη δοσολογία να διαφέρει ανάλογα με το πόσο ισχυρό είναι το καθένα, είδαμε βάμματα-μίγματα ειδικά για το στομάχι, το ουρικό οξύ, για τον προστάτη, τη χοληστερίνη, το ζάχαρο. Δίπλα σε αυτά το βάμμα αγκινάρας, που λόγω της πικράδας του, διεγείρει τη λειτουργία της χολής και είναι κατάλληλο για όσους έχουν ζάχαρο, χοληστερίνη, και προβλήματα στο πεπτικό σύστημα. 

Το βάμμα βάτου έχει παρεμφερείς ιδιότητες και είναι πολύ μαλακτικό για τα έντερα. Το γάλιον ή κολλιτσίδα, μας λέει ο κ Δαμιανάκης, είναι το καλύτερο αποτοξινωτικό ενώ επενεργεί στους λεμφαδένες και τους αναγκάζει να δουλέψουν όταν με τα χρόνια πέσουν οι επιδόσεις τους. Το ίδιο λειτουργεί και το βάμμα λάπας. 

Το βάμμα ελιάς προσφέρει πολλά σε πολλές παθήσεις, αποτοξινώνει, βελτιώνει το μεταβολισμό, βοηθά στην πέψη, καθαρίζει τα νεφρά. 

Το βάμμα παπαρούνας χαλαρώνει και λειτουργεί ως αντικαταθλιπτικό όπως και το βάμμα σπαθόχορτου. Το βάμμα από το φλοιό του ροδιού είναι στυπτικό και χρησιμοποιείται στις διάρροιες όπως κι εκείνο του βάτου. 

Το πεντάνευρο είναι ένα πολύ καλό αντιικό βάμμα, βοηθά όταν έχουμε γρίπη λειτουργώντας και προληπτικά και κατασταλτικά, το βάμμα της ινούλας είναι αντιβηχικό όπως και του ευκαλύπτου. 

Εξάλλου το βάμμα της ιτιάς, από το φλοιό των κλαδιών της, λειτουργεί όπως η ασπιρίνη και θεωρούνταν η ασπιρίνη των παλιών ανθρώπων . Επίσης το βάμμα από τα φύλλα του ιπποφαούς έχει φοβερές ιδιότητες ως προς την ενδυνάμωση του οργανισμού μας.

Βότανα

Σε ότι αφορά τώρα στα βότανα ο κ Δαμιανάκης μας έδειξε την αψιθιά από την οποία φτιάχνουν το απαγορευμένο πλέον αψέντι, και που ως βότανο είναι ένα δυνατό αποτοξινωτικό, που διεγείρει τη χολή, βοηθά το στομάχι και τα έντερα έχοντας μια ιδιαίτερη γεύση και άρωμα.

Η αλαδανιά είναι χαλαρωτικό βότανο ενώ δρα και στις ιώσεις. Η αγριάδα είναι ένα από τα καλύτερα διουρητικά,  ενώ ο κ Δαμιανάκης την κατατάσσει ανάμεσα στα 10 καλύτερα βότανα αναφορικά με τον καθαρισμό των νεφρών, της κύστης και του προστάτη.

Τα βάμματα προέρχονται από εμποτισμό βοτάνων σε αλκοολούχα

Το βερμπάσκο συντομεύει το χρόνο που χρειαζόμαστε για να μας περάσει η γρίπη ενώ το βαλσαμόχορτο δρα επουλωτικά και ήπια αντικαταθλιπτικά. Στην Κρήτη έχουμε εννέα είδη αυτού του φυτού και χρησιμοποιούμε συνήθως τον αγούδουρα και το βαλσαμόχορτο στην κλασσική μορφή του. Το δαυκί ή σταφυλίνακας είναι διουρητικό, ένα εξαιρετικό ρόφημα για να καθαριστούν νεφρά, κύστη, προστάτης.

Το εκουιζέτο ή πολυκόμπι λειτουργεί όπως ο σταφυλίνακας, ως διουρητικό το ίδιο και το γοργογιάννη. Μάλιστα για καλύτερα αποτελέσματα συνήθως αναμειγνύονται 4-5 βότανα με την ίδια δράση ώστε ο οργανισμός να πάρει κάτι απ όλα.

Το μποράγκο ή αποράτζα γίνεται από τον ανθό του φυτού και είναι μοναδικό αντιγριπικό.Το μελισσόχορτο είναι αρωματικό και μπορείς να φτιάξεις από αυτό τσάι χαλαρωτικό που θα ηρεμήσει το σώμα αλλά και το πεπτικό σύστημα.

Το ταραξάκο είναι ένα είδος ραδικιού που φυτρώνει πάνω από τα 600 μέτρα υψόμετρο και θεωρείται ως το καλύτερο χόρτο και  βότανο για την ενδυνάμωση του οργανισμού μας. Διαθέτει πληθώρα βιταμινών που περνούν στον οργανισμό μας όταν το πιούμε και του δίνουν δύναμη.

Ο τιθύμαλλος ή γαλατσίδα, τον οποίο αναφέρει και ο Διοσκουρίδης, είναι ένα ιδιαίτερα κατευναστικό βότανο με πολλές βιταμίνες που μπορεί να λειτουργήσει ως παυσίπονο σε απροσδιόριστες καταστάσεις και προβλήματα του οργανισμού μας.

Ο αμάραντος εξάλλου είναι ένα από τα καλύτερα επιδερμικά βότανα συντελώντας στην ανάπλαση του δέρματος είτε πίνοντας το είτε χρησιμοποιώντας το ως λοσιόν. Για το δέρμα είναι και η καλέντουλα που επουλώνει και μαζί με το σύμφυτο, του οποίου χρησιμοποιείται η ρίζα, είναι καλή βάση για λάδια ή έτσι απλά για πλύσεις.

Λάδια

Τα λάδια που φτιάχνει ο κ Δαμιανάκης έχουν σχεδόν όλα επιδερμική χρήση, πλην της αλόης και του σπαθόλαδου που μπορούμε να τα πιούμε κιόλας. 

Έτσι βλέπουμε το λάδι μαϊντανού που έχει δράση ενάντια στις πανάδες, το μαστιχέλαιο με την ίδια δράση και επιπλέον για λείανση του δέρματος , το λάδι λεβάντας που χαλαρώνει και γι αυτό μπορούμε να το ρίξουμε και στο μαξιλάρι μας. 

Τα λάδια από κουρκουμά, καρότο, ελίχρυσο, καλέντουλα έχουν επίσης δράση επουλωτική στο δέρμα μας ενώ τα λάδια της φυτολάκας, του καντιφέ, του χαμομηλιού και του σύμφυτου μαλακώνουν και καταπραΰνουν τις φλέβες για όσους έχουν φλεβίτιδα. 

Μίγματα διαφόρων λαδιών αντιμετωπίζουν προβλήματα στο τριχωτό της κεφαλής όπως αδύναμα μαλλιά και εξασθενημένα από το βάψιμο. Τα λάδια αποτελούν βάση για κρέμες που φτιάχνει ο κ Δαμιανάκης αλλά και για σαπούνια.

 Οι γνώσεις του κ Δαμιανάκη γύρω από τα βότανα και τις ιδιότητες τους είναι αποτέλεσμα μελέτης που ξεκινά από τους αρχαίους συγγραφείς-γιατρούς και φτάνει ως τις μέρες μας, καθώς πολλά έχουν γραφτεί από βοτανολόγους και άλλους ειδικούς για τις μαγικές ιδιότητες των βοτάνων. 

Ταυτόχρονα ο ίδιος αξιοποίησε τη γνώση των παλιών, πηγαίνοντας στα χωριά και ρωτώντας να μάθει για ξεχασμένες συνταγές και βότανα, που κατά το παρελθόν, που δεν υπήρχαν τα φάρμακα, λειτουργούσαν σε διάφορες παθήσεις.

Φυσικά, όπως επισημαίνει ο κ Δαμιανάκης, όλα όσα κάνει τα δοκιμάζει και ο ίδιος για να είναι σίγουρος για το αποτέλεσμα τους.

 Εκείνο που θέλω να πετύχω μέσα από όλο αυτό-μας λέει-είναι να περάσω όσα έμαθα σε άλλους και να βοηθήσω ακόμα κι εκείνους που δεν ξέρουν τι είναι για παράδειγμα το ραδίκι, να γνωρίσουν αυτόν τον τεράστιο πλούτο που κρύβει η φύση. 

Με βάση τις γνώσεις και την εμπειρία του εκείνο που ξέρει είναι πως  θαύματα με τα βότανα δεν μπορούν να γίνουν, όμως μπορούμε, μέσω της σωστής χρήσης τους, να κάνουμε πιο δυνατό τον οργανισμό μας για να αντιμετωπίσει τους κάθε είδους εισβολείς που τον εξασθενούν και των αρρωσταίνουν.

 Ελένη Βασιλάκη

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος  σε οποιοδήποτε ιστότοπο, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)