 |
 |
| Ανοικτό πατητήρι |
Κι όμως εκείνοι όχι μόνο το τολμούσαν αλλά είχαν δημιουργήσει και τέτοια τεχνολογία που θα ζήλευαν ακόμα και οι σύχρονοι αμπελουργοί.
Τα παλιά πατητήρια στην Κρήτη είναι πολυάριθμα και κάποια εξ αυτών συναντήσαμε στην περιοχή της Καλύβου Μυλοποτάμου.
Σε αυτή την ορεινή περιοχή της Κρήτης βλέπουμε τα κλασικά πέτρινα πατητήρια, που διασώζονται μάλλον από τους ρωμαικούς χρόνους, με τα δοχειά τους και τους κλειστούς χώρους όπου κρατούσαν την πρώτη ύλη, από φόβο για φθινοπωρινές βροχές, αλλά κι ένα εντυπωσιακό πέτρινο πιεστήριο, απ όπου με λιαστά σταφύλια παρήγαγαν γλυκό κρασί.
Στις μέρες μας βέβαια διασώζεται μόνο η μεγάλη λαξευμένη πέτρα, όπου με ειδικό μηχανισμό πίεζαν τα σταφύλια για να τους δώσουν το κρασί, ωστόσο δεν παύει να είναι αντικείμενο θαυμασμού όλη αυτή η πρωτογενής τεχνολογία που είχαν αναπτύξει.
Πάνω στο πιεστήριο, σύμφωνα με τον συγγραφέα και ερευνητή Στέλιο Μανωλιούδη, εφάρμοζαν μια κατασκευή με ξύλα και κοχλία που την γυρνούσαν και εκείνη πίεζε τα λιαστά σταφύλια δίνοντας τους ένα ξεχωριστό κρασί.
Σε αυτή την ορεινή περιοχή της Κρήτης βλέπουμε τα κλασικά πέτρινα πατητήρια, που διασώζονται μάλλον από τους ρωμαικούς χρόνους, με τα δοχειά τους και τους κλειστούς χώρους όπου κρατούσαν την πρώτη ύλη, από φόβο για φθινοπωρινές βροχές, αλλά κι ένα εντυπωσιακό πέτρινο πιεστήριο, απ όπου με λιαστά σταφύλια παρήγαγαν γλυκό κρασί.
Στις μέρες μας βέβαια διασώζεται μόνο η μεγάλη λαξευμένη πέτρα, όπου με ειδικό μηχανισμό πίεζαν τα σταφύλια για να τους δώσουν το κρασί, ωστόσο δεν παύει να είναι αντικείμενο θαυμασμού όλη αυτή η πρωτογενής τεχνολογία που είχαν αναπτύξει.
 |
| Πηγή: Στέλιος Μανωλιούδης |
Πάνω στο πιεστήριο, σύμφωνα με τον συγγραφέα και ερευνητή Στέλιο Μανωλιούδη, εφάρμοζαν μια κατασκευή με ξύλα και κοχλία που την γυρνούσαν και εκείνη πίεζε τα λιαστά σταφύλια δίνοντας τους ένα ξεχωριστό κρασί.
Δίπλα σχεδόν στο πιεστήριο διακρίνει κανείς τα ίχνη παρουσίας της λεγόμενης ξύλινης καλαμωτής του "Κουλουμέλα" .
Υπάρχουν στη σειρά πέτρινες υποδοχές , όπου προφανώς στερέωναν ξύλινους πάσαλους με τοποθετημένα κάθετα πάνω σε αυτούς καλάμια, τα οποία λειτουργούσαν με τέτοιο τρόπο ώστε να έχουμε κάτι σαν τους κρεμαστούς οψιγιάδες που γνωρίσαμε στους μεταγενέστερους χρόνους.
 |
| Σε αυτές τις πέτρες τοποθετούσαν τα ξύλα όπου με τη σειρά τους είχαν προσαρμοσμένα καλάμια σε διάφορα ύψη για να κρεμάνε τα σταφύλια για αποξήρανση |
Υπάρχουν στη σειρά πέτρινες υποδοχές , όπου προφανώς στερέωναν ξύλινους πάσαλους με τοποθετημένα κάθετα πάνω σε αυτούς καλάμια, τα οποία λειτουργούσαν με τέτοιο τρόπο ώστε να έχουμε κάτι σαν τους κρεμαστούς οψιγιάδες που γνωρίσαμε στους μεταγενέστερους χρόνους.
Είχαν έτσι ένα σκελετό οψιγιά όπου κρεμούσαν τα σταφύλια τους για να λιαστούν και να δώσουν στη συνέχεια γλυκό κρασί.
Στην ίδια περιοχή και σε μικρή απόσταση άλλα σταφύλια τα πατούσαν σε ανοικτά πατητήρια κι έκαναν κανονικό κρασί κι άλλα μετά απο ξήρανση τα συμπίεζαν και δημιουργούσαν γλυκό κρασί.
Λίγο μακρύτερα από τα πατητήρια διακρίνονται οι πέτρινες περιφράξεις που έχτιζαν για τα αμπέλια τους καθώς στην περιοχή συνυπήρχαν γεωργία και κτηνοτροφία, γεγονός που ανάγκαζε τους αμπελουργούς, για να σώσουν τα αμπέλια και την παραγωγή τους από τα ζώα, να φτιάχνουν πέτρινες περιφράξεις.
Μη φανταστείτε ωστόσο πως στην περιοχή αυτή και στις γύρω θα δείτε μεγάλες πεδινές εκτάσεις ικανές να φιλοξενήσουν αμπέλια όπως τα ξέρουμε σήμερα. Οι άνθρωποι τότε εκμεταλλεύονταν ακόμα και μικρές λωρίδες γής με πολύ κόπο και προσπάθεια.
Αν κρίνουμε πάντως από το γεγονός του ότι οι ορεινές περιοχές συνήθως δίνουν κρασί πρώτης ποιότητας μπορούμε να φανταστούμε πως η περιοχή της Καλύβου, σε υψόμετρο άνω των 800 μέτρων, έδινε κρασί αληθινό νέκταρ και είναι κρίμα που αυτή την παράδοση δεν την συνέχισαν οι σημερινοί κάτοικοι αυτού του άγριου και όμορφου τόπου.
 |
| Οι πέτρινες περιφράξεις των παλιών αμπελιών της περιοχής |
Στην ίδια περιοχή και σε μικρή απόσταση άλλα σταφύλια τα πατούσαν σε ανοικτά πατητήρια κι έκαναν κανονικό κρασί κι άλλα μετά απο ξήρανση τα συμπίεζαν και δημιουργούσαν γλυκό κρασί.
Λίγο μακρύτερα από τα πατητήρια διακρίνονται οι πέτρινες περιφράξεις που έχτιζαν για τα αμπέλια τους καθώς στην περιοχή συνυπήρχαν γεωργία και κτηνοτροφία, γεγονός που ανάγκαζε τους αμπελουργούς, για να σώσουν τα αμπέλια και την παραγωγή τους από τα ζώα, να φτιάχνουν πέτρινες περιφράξεις.
 |
| Δοχειό από πατητήρι για τη συλλογή του μούστου, καλυμμένο σήμερα από πέτρες |
Μη φανταστείτε ωστόσο πως στην περιοχή αυτή και στις γύρω θα δείτε μεγάλες πεδινές εκτάσεις ικανές να φιλοξενήσουν αμπέλια όπως τα ξέρουμε σήμερα. Οι άνθρωποι τότε εκμεταλλεύονταν ακόμα και μικρές λωρίδες γής με πολύ κόπο και προσπάθεια.
 |
| Εδώ το δοχειό διακρίνεται καλύτερα, είναι στην ίδια τοποθεσία όπου υπάρχει και το πέτρινο πιεστήριο σταφυλιών |
Αν κρίνουμε πάντως από το γεγονός του ότι οι ορεινές περιοχές συνήθως δίνουν κρασί πρώτης ποιότητας μπορούμε να φανταστούμε πως η περιοχή της Καλύβου, σε υψόμετρο άνω των 800 μέτρων, έδινε κρασί αληθινό νέκταρ και είναι κρίμα που αυτή την παράδοση δεν την συνέχισαν οι σημερινοί κάτοικοι αυτού του άγριου και όμορφου τόπου.
 | |
|
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.