Γιατροσόφια χωρίς βότανα τον παλιό καιρό στην Κρήτη

Για τις δηλητηριάσεις έκαναν τα κάρβουνα σκόνη, προσέθεταν λάδι, έδιναν να το πιεί ο πάσχον και με αυτό του προκαλούσαν έμετο

Τα γιατροσόφια του παρελθόντος στην Κρήτη πραγματικά έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία πλέον δεν εφαρμόζονται ωστόσο σε προηγούμενες δεκαετίες σε αυτά βασίζονταν οι άνθρωποι στα χωριά για να ανακουφίσουν πόνους, και απλές ασθένειες.

Μάλιστα είναι αξιοσημείωτο πως πολλά από αυτά τα γιατροσόφια διέφεραν από περιοχή σε περιοχή της Κρήτης. Εμείς επιλέξαμε και σας παρουσιάζουμε κάποια εξ αυτών τα οποία δεν εμπεριείχαν βότανα και τα οποία έχει καταγράψει στο βιβλίο του Κρητική Λαογραφία-Ξενάγηση στο παρελθόν εφ όλης της ύλης, ο Κανάκης Γερωνυμάκης.

Γεννημένος στο Βουβά Χανίων έμαθε λίγα γράμματα στο Δημοτικό ωστόσο διέθετε καλό μνημονικό και παρατηρητικότητα. 

Έτσι όταν είδε πως πράγματα στα μέρη του, που αφορούσαν στη λαογραφία  και τις παραδόσεις, άρχιζαν να χάνονται ξεκίνησε συστηματικά να τα καταγράφει. Έχει γράψει τουλάχιστον 14 βιβλία, δεκάδες άρθρα , ποιήματα, μαντινάδες ενώ έχει λάβει πληθώρα σημαντικών βραβείων και τιμητικών διακρίσεων για το έργο του.

Ποιά είναι όμως τα γιατροσόφια χωρίς βότανα που κατέγραψε ο Κανάκης Γερωνυμάκης;

Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του, ξεκινώντας από τα πιο απλά και πλέον γνωστά, στα κρυολογήματα έκαναν βεντούζες ενώ όταν κάποιος είχε βαρύ κρύωμα οι βεντούζες ήταν κοφτές. Ξυράφιζαν δηλαδή λίγο το δέρμα εκεί που έβαζαν τις βεντούζες για να γίνεται αφαίμαξη. Επίσης έκαναν εντριβές με πετρέλαιο.

Αντί για θερμοφόρα ζέσταιναν πίτουρα στο τηγάνι, τα έβαζαν σε μια σακουλίτσα και τα τοποθετούσαν στο σημείο που πονούσε.

Όταν πονούσε το μάτι έβαζαν στον πάσχοντα ένα σιόψητο αυγό, κομμένο στη μέση και το έδεναν εκεί, όσο ήταν ζεστό, ή του έβαζαν μισό κρεμμύδι ψημένο, επίσης ζεστό.

Όταν πονούσε το αυτί τοποθετούσαν σε ένα πανί ζεστή στάχτη και την ακουμπούσαν για ώρα στο πονεμένο αυτί.

Στον πόνο του παχέος εντέρου ζέσταιναν ένα βύσαλο, ένα κομμάτι δηλαδή από σπασμένο πιθάρι, και το τοποθετούσαν στο σημείο για πολύ ώρα.

Στα εγκαύματα έβαζαν κρούστα από γάλα και λίπος χοίρου. Όταν ήταν πολύ κατεστραμμένο το δέρμα από έγκαυμα έσφαζαν ένα κουνέλι και έβαζαν ζεστή την προβιά του στο έγκαυμα ως έμπλαστρο. Ακόμα καλύτερη θεωρούσαν την προβιά του λαγού ακόμα κι αν δεν ήταν ζεστή, αλλά απλά νωπή.

Στις πληγές τοποθετούσαν τον ιστό της αράχνης .

Στις δηλητηριάσεις κοπάνιζαν κάρβουνα, τα έκαναν σκόνη και τα έδιναν μαζί με λάδι στο άτομο που είχε πάθει δηλητηρίαση για να του προκαλέσουν έμετο.

Τα καχεκτικά παιδάκια έλεγαν πως είχαν "σουφρίτη" ή αλλιώς "παιδόκακο". Για να προλάβουν ένα παιδί να μην αντιμετωπίσει τέτοιο πρόβλημα του έκαναν κάθετες ελαφρές ξυραφιές . Στα μεν αγόρια αυτό γινόταν στα πόδια ενώ στα κορίτσια στην πλάτη επειδή οι ξυραφιές άφηναν σημάδια.

Τα έμπλαστρα της εποχής γινότανε από ξυσμένο σαπούνι, ασπράδι αυγού και ρακή. Όλα αυτά τα έβαζαν σε ένα πανί ή χαρτί και το τοποθετούσαν στο πονεμένο σημείο.

Το κλύσμα το έκαναν με πυκνή σαπουνάδα την οποία έβαζαν σε ένα αραγό, ένα δοχείο δηλαδή από δέρμα αρνιού, στου οποίου το στόμιο έμπηγαν ένα καλαμάκι.

Στο τσίμπημα από σκορπίδι οι ψαράδες έκοβαν και έβαζαν λίγο από τη σάρκα του ψαριού.

Η ρακή είχε πολλές χρήσεις εκτός από ποτό. Την χρησιμοποιούσαν για απολυμάνσεις, εντριβές και για κομπρέσες στο μέτωπο όταν κάποιος είχε πυρετό