Μούντρος, ένα χωριό που ξαφνιάζει με τα υπέροχα απομεινάρια της Ενετοκρατίας και Τουρκοκρατίας

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να διαπιστώσει το βενετσιάνικο παρελθόν του χωριού Μούντρος ή για την ακρίβεια για να διαπιστώσει τις επιρροές των δύο βασικών κατακτητών της Κρήτης, κατά το παρελθόν, σε αυτό τον τόπο, Ενετών και Τούρκων.

Πρόκειται για ένα όμορφο χωριό που περιβάλλεται από έντονο πράσινο και βρίσκεται 24 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ρεθύμνου.

Αναφέρεται από τον Barozzi, το 1577, με το όνομα Mundro ως χωριό στην επαρχία Ρεθύμνου ενώ αναφορά σε αυτό κάνει και ο Καστροφύλακας το 1583, περιγράφοντας πως έχει 339 κατοίκους.

 Το 1630 το συναντάμε ξανά ως Mundro, σε αναφορά του Βασιλικάτα, ενώ στην απογραφή του 1881 και αργότερα του 1900 η καταγραφή του γίνεται ως τμήματος του δήμου Ρουστίκων με 346 και 377 κατοίκους αντίστοιχα.

Βαθμιαία, στις επόμενες απογραφές, ο πληθυσμός του φθίνει φθάνοντας το 1971 να έχει μόλις 163 κατοίκους και σήμερα περίπου 200.

Χτισμένος σε υψόμετρο 280 μέτρων ο Μούντρος σήμερα ακολουθεί τη μοίρα της εγκατάλειψης των περισσότερων μικρών χωριών της Κρήτης, παρότι η θέση του και οι ομορφιές του θα μπορούσαν ακόμα και να το τοποθετήσουν στον τουριστικό χάρτη.

Όποιος περπατήσει στις δύο γειτονιές του, την επάνω και την κάτω, καθώς το χωριό ουσιαστικά χωρίζεται σε δύο κομμάτια, θα μείνει με το στόμα ανοικτό με τα παλαιά κτίσματα του, μάρτυρες εποχών που ο Μούντρος γνώρισε μεγάλες δόξες.

Με δικαστήριο και φυλακή επί ενετοκρατίας και μάλιστα φυλακή όπου λέγεται πως όποιος πήγαινε εκεί δεν έφευγε εύκολα, με τουρκικές κρήνες, υπέροχα θυρώματα σε παλιά κτίσματα, σοκάκια στοές και δρομάκια γεμάτα λουλούδια δεν μπορεί ο επισκέπτης παρά να ξαφνιαστεί με την εικόνα που παρουσιάζει αυτό το μικρό χωριό.

Στο μέσο περίπου του οικισμού ο ναός των Αγίων Αναργύρων, του 11ου αιώνα, ο παλιότερος του χωριού, με τοιχογραφίες , δυστυχώς, σε κακή κατάσταση.

Όπως όλα δείχνουν ο τόπος αυτός ήταν και είναι πλούσιος σε νερά, και όχι μόνο, καθώς δίπλα στο Μούντρο απλώνεται το μοναδικό, ομώνυμο φαράγγι, κατάφυτο από πεύκα και άλλα δέντρα, μήκους περίπου 2,5 χιλιομέτρων που μπορεί κανείς να απολαύσει όλες τις εποχές μια και δεν είναι η διάβαση του ιδιαίτερα δύσκολη.

Υπέροχη λεπτομέρεια σε θύρωμα σε βενετσιάνικο κτίσμα στο επάνω χωριό

Και το κλειδί στην πόρτα...

Κι άλλη μοναδική λεπτομέρεια σε θύρωμα 

Το κτίριο όπου φιλοξενούνταν το δικαστήριο κατά το παρελθόν. Διακρίνεται στα λατινικά στίχος από την Αινειάδα του Βιργίλιου. Ολόκληρη η φράση έλεγε "Per varios casus, per tot discrimina rerum" σε ελεύθερη μετάφραση " Ανάμεσα σε διάφορες κακοτυχίες και τόσες πολλές απειλές-κινδύνους"

Η θύρα του δικαστηρίου 

Η τουκρική κρίνη με αραβική επιγραφή, απέναντι ακριβώς από το Δικαστήριο 

Δρόμος σε στοά

Τμήμα της κατεστραμμένης τοιχογραφίας στο Ναό των Αγίων Αναργύρων

Στο εσωτερικό του ναού των Αγίων Αναργύρων

Εικόνες εγκατάλειψης

(Μέρος των πληροφοριών που αφορούν στο χωριό Μούντρος λήφθηκαν από το "ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ (Β' ΤΟΜΟΣ) - ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΣΠΑΝΑΚΗΣ")