"Του Δεκέμβρη η μέρα καλημέρα καλησπέρα",λέει ο λαός για να τονίσει το γεγονός ότι ο τελευταίος μήνας του χρόνου έχει τις μικρότερες μέρες και μέχρι να πεις καλημέρα έχει βραδιάσει κιόλας.
Ο δωδέκατος μήνας και τελευταίος του ηλιακού έτους ήταν κάποτε δέκατος μήνας, όπως μαρτυρά και το όνομα του που προέρχεται από το λατινικό Decem που σημαίνει Δέκα, καθώς το ρωμαϊκό έτος ήταν δεκάμηνο και την πρωτοχρονιά τη γιόρταζαν την 1η Μαρτίου.
Ο μήνας, που μόλις υποδεχθήκαμε, αντιστοιχεί στον Ποσειδώνα των αρχαίων και θεωρείται ο ψυχρότερος μήνας του χρόνου. Τα ονόματα που του έχουν αποδοθεί είναι πολλά: Χριστουγεννάς ή Χριστουγεννάρης ή Χριστουγεννιάτης, Αϊ-Νικολιάτης ή Νικολοβάρβαρα, Ασπρομηνάς, και Χιονιάς.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια λαογραφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Α. Κυριακίδου Νέστορος, στη ζωή των Ελλήνων αγροτών, τρία ήταν τα γεγονότα που ξεχώριζαν αυτό το μήνα: το κρύο, το τέλος της σποράς και η μείωση του φωτός. Το Δεκέμβριο έχουμε τις μικρότερες μέρες. Από τα Χριστούγεννα όμως και ύστερα, αρχίζουν να μεγαλώνουν.
Το κρύο το συνδέουν στις αγροτικές κοινωνίες με τρεις κυρίως γιορτές στην αρχή του Δεκεμβρίου: Της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του Άι Νικόλα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και η σχετική παροιμία "Η Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Άι Σάββας σαβανώνει, κι ο Άι Νικόλας παραχώνει".
Το Δεκέμβριο επίσης ολοκληρώνεται η σπορά ή καλύτερα ολοκληρώνονταν γιατί πλέον ως αγροτική εργασία έχει περιορισμένη έκταση. Μάλιστα έλεγε ο λαός "Δεκέμβρης, δίκιος σπόρος" εννοώντας ότι ο ζευγάς δεν πρέπει να ρίχνει το σπόρο μήτε πολύ αραιά, μήτε πολύ πυκνά, γιατί το χώμα είναι αρκετά ποτισμένο από τη βροχή κι έτσι δεν υπάρχει φόβος μήπως δε φυτρώσει μέρος του σπόρου ή μήπως δεν τραφεί αυτός που θα φυτρώσει.
Ακόμα συνέδεαν, κατά το παρελθόν, το μήνα αυτό με το καλοκαίρι και την οικονομική ευρωστία που μπορεί να είχε, αν ο χειμώνας εξελίσσονταν καλά λέγοντας: "Βαρύς χειμώνας, βαρύ καλοκαίρι" και αντίθετα "ελαφρύς χειμώνας, ελαφρύ καλοκαίρι" που σημαίνει πως αν δεν έχουμε χιόνια το χειμώνα, τότε και τ’ αμπάρια το καλοκαίρι θα είναι άδεια, γιατί δεν θα βοηθηθούν οι καλλιέργειες. Έλεγαν επίσης με το ίδιο νόημα "Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού".
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.