Η λαϊκή παράδοση θέλει το χειμώνα να ξεκινά από σήμερα καθώς άρχισε ο κύκλος που καλύπτει τα λεγόμενα "Νικολοβάρβαρα".
Το εορταστικό τρίγωνο που σχηματίζεται στις 4-5-6 Δεκεμβρίου, περιλαμβάνει τις γιορτές της Αγίας Βαρβάρας, του Αϊ Σάββα και του Αϊ Νικόλα, που παραδοσιακά φέρνουν χειμωνιάτικο καιρό, γι αυτό και λέει ο λαός "Αϊ Βαρβάρα βαρβαρώνει (δυναμώνει το κρύο), Αϊ Σάββας σαβανώνει κι Αϊ Νικόλας παραχώνει (θάβει)".
Η Αγία Βαρβάρα λοιπόν, λένε οι ιστορίες ήταν πανέμορφη και ο πατέρας της όταν μεγάλωσε θέλησε να την παντρέψει με έναν ειδωλολάτρη βασιλιά. Η αγία όμως δεν τον ήθελε και ως χριστιανή παρακάλεσε το Θεό, να βγάλει την "ευλογιά" ώστε να ασχημίσει. Ο Θεός την άκουσε, και μαζί της έδωσε το χάρισμα να θεραπεύει ευλογιά και ιλαρά.
Ο Νίκος Ψιλάκης στο βιβλίο του Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη περιγράφει το εξής: Στην Κρήτη πιστεύανε για την Αγία πως "έλαμπε σαν τον ήλιο η μούρη τζης, ήτανε όμορφη και την ερέγουνταν όλοι. Για να μην παντρευτεί έναν ειδωλολάτρη που την εζύγωνε, ήδωκε μια τση πέτρας και η πέτρα άνοιξε και μπήκε μέσα και έμεινε εκεί για να την ξεχάσουν.
Τότες επαρακάλεσε το Θεό να της αλλάξει το πρόσωπο, να την κάμει άσκημη, να μη τζη σιμώνει κανένας. Ο Θεός τσή 'πεψε την Ευλογιά και αυτή τση έκαμε τζιμπήματα σα δαγκάματα στο πρόσωπο.
Επέρασε καιρός και κανένας δεν την εγνώρισε. Ούτε ο πατέρας της την εγνώρισε. Επήγε στο σπίτι του ντυμένη ατζιγγάνα και την ελυπήθηκε που την είδε βλογιασμένη και τση πέταξε ένα κομμάτι ψωμί, αυτός που δεν έδινε ούτε τ'αγγέλου του νερό...".
Ο Δημήτρης Λουκάτος προσθέτει στην ιστορία μια ακόμα πτυχή, λέγοντας πως όταν η Βαρβάρα, ζήτησε να γίνει άσχημη, λυπήθηκε αυτή η ομορφιά να χαθεί εντελώς κι έτσι απευθύνθηκε στα βουνά, στα δάση και στην πικροδάφνη λέγοντας :Πάρτε, όρη, τα κάλλη μου και δάση τα μαλλιά μου κι εσείς αγριοπικροφύλλαδα, πάρτε την ομορφιά μου.
Στο νησί μας η παράδοση θέλει σήμερα να ετοιμάζεται γλυκό με μέλι. Σε πολλά χωριά, και ειδικά όπου υπάρχει εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Βαρβάρα, φτιάχνουν λουκουμάδες με μέλι.
Σε άλλες περιοχές της χώρας μέρες σαν τη σημερινή ετοιμάζουν κόλλυβα ή κολλυβοζούμι σαν προσφορά στην Αγία. Ο Γεώργιος Μέγας, περιγράφει ένα μικρασιατικό έθιμο που ήθελε της Αγίας Βαρβάρας, και συγκεκριμένα την παραμονή της, οι γειτόνισσες κάθε σταυροδρομιού να προσφέρουν καθεμιά από ένα συστατικό για να φτιαχτεί η "βαρβάρα", η οποία περιείχε στάρι,ζάχαρη, σταφίδες, αμύγδαλο, καρύδι, μυρωδικά.Το πρωί ο παπάς διάβαζε το παρασκεύασμα αυτό και μετά το μοίραζαν στα σπίτια.
Ακόμα στην Κρήτη, σύμφωνα με το Νίκο Ψιλάκη, καθιερωμένο εθιμικό φαγητό τη μέρα τούτη, είναι τα ρεβίθια ενώ μικρότερου μεγέθους όσπρια όπως φακές, παπούλες κ.α, δε χρησιμοποιούνται γιατί θυμίζουν σπυράκια.
Να σημειώσουμε πως στον τόπο μας η Αγία Βαρβάρα δεν θεωρήθηκε μόνο Αγία που προστατεύει από την ευλογιά αλλά και από άλλες αρρώστιες, όπως η ανεμοβλογιά και η ιλαρά, δηλαδή από νοσήματα που εκδηλώνονται συνήθως στην παιδική ηλικία.
Επίσης πιστεύεται ότι προστατεύει από παθήσεις των οφθαλμών και από αιφνίδιους θανάτους.
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.