Η εικόνα του Αγ. Γεωργίου, ως Τούρκου πολεμιστή, που βρήκε περιηγητής σε τζαμί του Ηρακλείου

Τα κείμενα των περιηγητών, που βρέθηκαν στην Κρήτη τους προηγούμενους αιώνες, μας αποκαλύπτουν πραγματικούς θησαυρούς για τον τόπο μας που αφορούν σε μνημεία, συνήθειες, μέρη και πράγματα που χάθηκαν ή αλλοιώθηκαν δραματικά με το πέρασμα των χρόνων, και που η δική τους διερευνητική ματιά κατέγραψε.

Ανάμεσα σε αυτούς τους περιηγητές και ο Πολωνός ιερέας Marcin Czerminski, που έκανε δύο περάσματα από την Κρήτη, το 1899 και το 1903, τα οποία και συμπεριέλαβε σε δύο σπάνια και σχεδόν άγνωστα βιβλία του.

Σε ένα από αυτά ο ερευνητής Γεώργιος Εκκεκάκης εντόπισε κάτι μοναδικό. Στην εικονογράφηση του ο Czerminski είχε εντάξει μια τουρκική εικόνα του Αγίου Γεωργίου, την οποία βρήκε σε τζαμί του Ηρακλείου.

 Η εικόνα αυτή αναπαριστά τον  τροπαιοφόρο Άγιο Γεώργιο, με αμφίεση Τούρκου πολεμιστή, με γιαταγάνι στο χέρι, την ώρα που σκοτώνει ένα δράκο ενώ στο επάνω μέρος της εικόνας διακρίνεται ο Μωάμεθ. Στο βάθος της  μοιάζει να εμφανίζει τα τείχη της πολιτείας του συναξαρίου, που εδώ παραπέμπουν στα τείχη του Μεγάλου Κάστρου.

Πρόκειται πραγματικά για μια απίστευτου περιεχομένου εικόνα για ένα τουρκικό τζαμί που όμως, όπως είχε επισημάνει ο Γ. Π. Εκκεκάκης, όταν πρώτη φορά παρουσίασε το εύρημα του στο  Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο, δικαιολογείται από το γεγονός του ότι στους μουσουλμάνους που ήταν απόγονοι αποστατών, είχε μείνει, από τα παλιά ξεχασμένα τους βιώματα, ένας ενδόμυχος σεβασμός προς τη θρησκεία που είχαν εγκαταλείψει.

Ο ίδιος σύγκρινε αυτή την εικόνα με το αγιογραφικό θέμα "Δέησις", όπου τον καθισμένο στο θρόνο του Χριστό περιβάλλουν η Θεοτόκος και ο Πρόδρομος, με τα χέρια σε στάση δέησης ενώ στην σκηνή εμφανίζεται και ο Μωάμεθ. Καθισμένος αλά τούρκα ο Προφήτης των μουσουλμάνων κρατά σπαθί έχοντας δεξιά και αριστερά του δύο δεόμενες  μορφές.

Η τουρκική εικόνα του Αγίου Γεωργίου, που είχε συναντήσει σε τζαμί του Ηρακλείου ο Πολωνός περιηγητής, διαπιστώθηκε πως έφερε στη μέση του κάτω πλαισίου της τα αρχικά ΑΖΒ. Τελικά αποδείχθηκε πως επρόκειτο για τα αρχικά του αγιογράφου που την είχε φιλοτεχνήσει και ήταν ο Ανδρέας Βλαχάκης. Τον εν λόγω αγιογράφο γνωρίζουμε από το έργο του "Μυρτιδιώτισσα" που βρίσκεται στο μικρό Άγιο Μηνά, με χρονολογία 1857.

Για την ιστορία να πούμε πως ο Marcin Czerminski έφθασε στην Κρήτη και ειδικότερα στα Χανιά, μέσω Σύρου, με το τουρκικής ιδιοκτησίας ατμόπλοιο Τρίτων. Εκείνες της ημέρες η κοσμοπολίτικου χρώματος πρωτεύουσα της νεοσύστατης Κρητικής Πολιτείας ετοιμαζόταν για την ονομαστική γιορτή του ηγεμόνα της, πρίγκιπα Γεωργίου.

Οι πρώτες εικόνες που περιέγραψε ο Πολωνός ιερέας αναφέρονται στις φανερές πληγές της πόλης, από την τελευταία επανάσταση, αλλά και στην αισιοδοξία που είδε να επικρατεί εκεί. Αφού εκπλήρωσε τα καθήκοντα του ως ιερέας εξομολογητής, άρχισε τις εξορμήσεις του με την άμαξα γύρω από τα Χανιά. Από εκεί πήγε στη συνέχεια στο Ρέθυμνο ,ατμοπλοϊκώς ,ενώ με τον ίδιο τρόπο ταξίδεψε ακολούθως και για το Ηράκλειο. 

Το πρώτο που αντίκρισε στην πόλη αυτή, γράφει, ήταν το απερίγραπτα θλιβερό θέαμα του δρόμου που οδηγεί από το λιμάνι στο κέντρο του Ηρακλείου. Το ατμόπλοιο Έσπερος, με το οποίο επέστρεψε στα Χανιά, ήταν γεμάτο μουσουλμάνους που εγκατέλειπαν την Κρήτη, με προορισμό τη Σμύρνη.

Ο ίδιος περιγράφει μια χαρακτηριστική εικόνα σε αυτό το ταξίδι της επιστροφής : «Καθώς απομακρυνόμαστε από τις ακτές, μια μουσουλμάνα έβγαλε για λίγο το κάλυμμα από το πρόσωπο της, έτσι που να μπορέσει καλύτερα, για τελευταία φορά , να δει την πόλη της, το Ηράκλειο. Με τα χέρια απλωμένα προς τα κει, κοιτούσε με απόγνωση, μέχρι που την έπιασαν οι λυγμοί. Σκέπασε και πάλι το πρόσωπο της και έπεσε μισολιπόθυμη στο κατάστρωμα. Το θέαμα ήταν σπαραξικάρδιο»

(Με πληροφορίες απο τα πεπραγμένα του Η Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, τόμος Γ1, Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, 2000)