Μινωίτες: Όχι μόνο γνώριζαν την οπιούχα παπαρούνα αλλά την χρησιμοποιούσαν κιόλας θεραπευτικά

Στη μεγάλη γυάλινη προθήκη του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, όπου εκτίθενται στο κοινό οι θεές με τα υψωμένα χέρια, βλέπουμε ανάμεσα στις πήλινες  μορφές- που φέρουν στο κεφάλι τους πουλιά, φίδια, ηλιακούς δίσκους και φεγγάρια- και τη θεά των μηκώνων, όπως έχει ονομαστεί.

H μήκων η υπνοφόρος, όπως όλοι γνωρίζουμε  είναι ένα είδος παπαρούνας από το οποίο παρασκευάζεται το όπιο, κι από αυτό πολλά διαφορετικά ναρκωτικά, όπως η μορφίνη.

Το ότι η συγκεκριμένη θεά φέρει στο κεφάλι κάψες από παπαρούνες, μόνο τυχαίο που δεν θεωρείται. Οι Μινωίτες προφανώς και γνώριζαν τις ναρκωτικές ιδιότητες αυτού του φυτού και τις αξιοποιούσαν. Σίγουρα όχι όπως συμβαίνει σήμερα αλλά για ιατρικούς σκοπούς, ενδεχομένως ως παυσίπονο και αναλγητικό. 

Κι είναι πράγματι παράξενο που τόσους αιώνες μετά οι σύγχρονοι Έλληνες συζητάμε και διαφωνούμε για την θεραπευτική χρήση της κάνναβης, όταν οι Μινωίτες αξιοποιούσαν πολύ πιο ισχυρές ναρκωτικές ουσίες για θεραπευτικούς λόγους.

    

Σε έκθεση, που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης το 2014, με θέμα «ΙΑΣΙΣ: Υγεία, νόσος, θεραπεία από τον Όμηρο στον Γαληνό» ο καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νικόλαος Σταμπολίδης είχε σταθεί ειδικά σε αυτό το έκθεμα και τις γνώσεις των Μινωιτών γύρω από την χρήση της υπνοφόρου μήκωνος.

 Στην διαδικτυακή πλατφόρμα odysseus, του Υπουργείου Πολιτισμού διαβάζουμε ειδικά για τη θεά των μηκώνων πως πρόκειται για : «Μεγάλο πήλινο ειδώλιο γυναικείας θεότητας που ονομάζεται από τους ερευνητές «θεά με τα υψωμένα χέρια», επειδή συνήθως απεικονίζεται σε αυτή την τυποποιημένη στάση. 

Η μορφή είναι πολύ σχηματοποιημένη, με μακρύ ένδυμα που αποδίδεται σαν κύλινδρος, και έχει ανασηκωμένα τα δύο της χέρια σε χειρονομία που ίσως δηλώνει δέηση, χαιρετισμό ή ευλογία. Το σώμα της είναι άψυχο, χωρίς πλαστικότητα, με εξαίρεση την απόδοση του μικρού κωνικού στήθους και ενός απλού κοσμήματος στο λαιμό. 

Έμφαση δίνεται στο πλάσιμο του προσώπου με την έντονη απόδοση των χαρακτηριστικών, που θυμίζει προσωπείο. Στο κεφάλι της φορεί διάδημα που κοσμείται με τρία άνθη παπαρούνας, σύμβολα υγείας και ευφορίας, στα οποία οφείλεται και η συμβατική ονομασία της. 

Το ειδώλιο σώζεται ακέραιο και ανήκει στην πολυπληθή ομάδα ειδωλίων από το ιερό στο Γάζι, έργα αντιπροσωπευτικά της μετανακτορικής εποχής, κατά την οποία γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη η μικροπλαστική σε πηλό, καθώς τα πολύτιμα υλικά είναι πλέον δυσεύρετα».

Το πήλινο αυτό ειδώλιο βρέθηκε σε αμπέλι ιδιοκτησίας Κοκοσάλη στα Καλέσα και αποκάλυψε πολλά για τα λατρευτικά άδυτα των Μινωιτών, αν και γενικότερα η αποκρυπτογράφηση των συμβολισμών στο μινωικό πολιτισμό, εφόσον δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες, δεν είναι απλή υπόθεση .

Οι θεές με τα υψωμένα χέρια, συνδέονται με την παρακμή, αν μπορεί ποτέ να χαρακτηριστεί ως τέτοια, του μινωικού πολιτισμού, όταν πια οι Μινωίτες ζούσαν σε μικρούς οικισμούς χωρίς τα πλούτη που τους εξασφάλιζε τους προηγούμενους αιώνες η θαλασσοκρατορία τους. 

Σταθερά όμως, και επί της ακμής και στην παρακμή τους είναι η λατρεία της μεγάλης θεάς, με τα ειδώλια της να είναι εντυπωσιακού μεγέθους και όλα με τα χέρια σε στάση ικεσίας.  

Το μέγεθος αυτών των ειδωλίων αλλά και η τοποθέτηση τους πάνω σε βάθρα, σε στεγασμένους χώρους, δεν αφήνει αμφιβολίες για το ότι πρόκειται για θεότητες. 

Τα πήλινα προσαρτήματα, δε στα κεφάλια τους και στα χέρια, εξειδικεύουν την ιδιότητα της μεγάλης θεάς ως προστάτιδας του ήλιου, του ουρανού, του αέρα, της γης και στην περίπτωση της θεάς των μηκώνων την λειτουργία της ως θεραπεύτριας

  

(Πηγή:odysseus.culture.gr)