Ο Άγιος Γεώργιος Χωστός στα Πιρουνιανά και οι θρύλοι του

 Θεωρείται από τους κατοίκους της περιοχής του ως ο αρχαιότερος λειτουργικός ναός της Κρήτης και η ιστορία του είναι συνδεδεμένη με θρύλους και παραδόσεις .

Ο Άγιος Γεώργιος ο Χωστός, βρίσκεται σε μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, κοντά στον οικισμό των Πιρουνιανών του Δήμου Γόρτυνας.

Στην είσοδο του υπάρχει επιγραφή με την ημερομηνία 1065 ενώ το μέγεθος του φαίνεται να ήταν μεγαλύτερο από αυτό που βλέπουμε σήμερα. Εικάζεται πως επρόκειτο για ένα σταυροπηγιακό ναό με τρούλο.

Οι ντόπιοι διηγούνται πως επί Τουρκοκρατίας ένας Τούρκος κυνηγούσε έναν επίσης Τούρκο για να τον σκοτώσει για λόγους ηθικής τάξης.

 Ο κυνηγημένος Τούρκος αναζήτησε καταφύγιο μέσα στο Ναό του Αγίου Γεωργίου, που έκανε θαύμα ώστε να μην τον βρει ο ομοεθνής του και τον σφάξει. Λέγεται πως ο Άγιος κάλυψε την είσοδο του ναού με ένα μεγάλο ιστό αράχνης κι έτσι όταν έφτασε στο σημείο αυτός που τον κυνηγούσε σκέφτηκε πως δεν θα μπορούσε να μπει μέσα στην εκκλησία, μια και ο ιστός, ήταν άθικτος οπότε συνέχισε να τον ψάχνει σε άλλα μέρη.

Μάλιστα ακριβώς γι αυτό το λόγο θεωρείται πως πήρε το προσωνύμιο Χωστός. Άλλη εκδοχή για το όνομα του είναι πως ίσως οφείλεται στη θέση όπου βρίσκεται καθώς βράχια, δέντρα και η διαμόρφωση του εδάφους κρύβουν το ναό.

Η κάτοικος των Πιρουνιανών Χρυσούλα Λαγουδάκη, μας διηγήθηκε κι άλλη μια ιστορία σε σχέση με τον Άγιο Γεώργιο το Χωστό και μια γυναίκα  συγγενή του άντρα της. 

Η γυναίκα αυτή είχε το παρατσούκλι "Μισοβαπτισμένη" μέχρι και πέθανε, κι αυτό γιατί όταν παιδί ακόμα πήγαν να τη βαπτίσουν στον Άγιο Γεώργιο έκαναν επίθεση οι Τούρκοι, έσφαξαν τον Ιερέα και έδιωξαν τον κόσμο, πριν το μυστήριο ολοκληρωθεί. Έτσι το κοριτσάκι έμεινε μισοβαπτισμένο.

Στο εσωτερικό του ναού βλέπουμε σπαράγματα τοιχογραφιών, αλλά μόνο στο μπροστινό τμήμα του όπου βρίσκεται ο τρούλος.

 Στο πάτωμα υπάρχουν πέντε τάφοι με βάθος μέχρι και τρία μέτρα. Όταν η Αρχαιολογική Υπηρεσία έκανε ανασκαφή στο σημείο, και συντήρησε το ναό, βρέθηκαν στο εσωτερικό τους πάρα πολλά οστά, γεγονός που μαρτυρά πως ίσως ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως χριστιανικό νεκροταφείο για τους κατοίκους του κοντινού και ερειπωμένου σήμερα Αξεντίου.

Ο Άγιος Γεώργιος ο Χωστός ανήκει στην ενορία της Αγίας Βαρβάρας και τιμάται δύο φορές το χρόνο , στις 23 Απριλίου και στις 3 Νοεμβρίου, οπότε συγκεντρώνονται και γιορτάζουν εκεί οι κάτοικοι όλων των γειτονικών οικισμών.