Ο Γεώργιος Σχορετσανίτης μας γνωρίζει "Το πιο διάσημο πρόσωπο που κανένας δεν ήξερε"

«Το πιο διάσημο πρόσωπο που κανένας δεν ήξερε». Αυτόν τον τίτλο επέλεξε να δώσει ο Γεώργιος Ν. Σχορετσανίτης στο νέο του βιβλίο, των εκδόσεων Οδός Πανός.

Και πρόκειται πράγματι για έναν πολύ εύστοχο τίτλο καθώς στις σελίδες του ξεδιπλώνεται η ζωή, το έργο και ολόκληρη η εποχή που έζησε και δημιούργησε η Μάργκαρετ Γουώκερ (1915-1998), μια πολύπλευρή προσωπικότητα, με σπουδαίες ποιητικές και γενικότερα λογοτεχνικές παρακαταθήκες, την οποία ελάχιστα γνωρίζουμε στην Ελλάδα.

 Ανήσυχη προσωπικότητα ο χειρουργός, συγγραφέας και ταξιδιώτης Γεώργιος Σχορετσανίτης μας έχει συνηθίσει μέσα από τα βιβλία του να μας γνωρίζει τόπους και ανθρώπους, πέρα από αυτούς που βλέπει ένας απλός τουρίστας. Αναζητά σε κάθε ταξίδι του, πνευματικό και μη, το διαφορετικό, το μη επιφανειακό, κι αυτό μεταφέρει και στο συγγραφικό έργο του, καθιστώντας το έτσι ξεχωριστό.

Και θα μου πείτε για ποιο λόγο πρέπει να ξέρει κανείς τη Μάργκαρετ Γουώκερ, που μας συστήνει ο Γ. Σχορετσανίτης; Οι λόγοι είναι πολλοί, χωρίς να παραβλέπουμε τα εξαιρετικά και γεμάτα μηνύματα ποιήματα της αλλά και το εμβληματικό μυθιστόρημα της.

 Η Μάργκαρετ Γουώκερ ήταν μια αφροαμερικανή ποιήτρια, που με το έργο της άφησε το στίγμα της στην πνευματική ζωή αγγίζοντας «δύσκολα» θέματα όπως αυτά της φυλής, του φύλου, της πάλης των κοινωνικών τάξεων. Ήταν μια γυναίκα φεμινίστρια, επηρεασμένη από το Μαρξισμό, ριζοσπαστική,  που εμπνεύστηκε από τον αγώνα της φυλής της και την προσπάθεια των αφροαμερικανών να αποκτήσουν ίσα δικαιώματα με τους λευκούς. 

Το παρόν και το παρελθόν των αφροαμερικανών στην Αμερική και ειδικότερα η θέση της αφροαμερικανής γυναίκας διαπνέουν το ποιητικό της έργο χωρίς ν αφήνει απέξω τις πολιτικές πτυχές της εποχής που έζησε.

Το βιβλίο «Το πιο διάσημο πρόσωπο που κανένας δεν ήξερε» φροντίζει να μας βάλει στον κόσμο της ποιήτριας όχι απλά δίνοντας μας βιογραφικά στοιχεία γι αυτή τη σπουδαία γυναίκα αλλά προχωρώντας παράλληλα σε μια κριτική ανάλυση του έργου της. Οι στοίχοι των ποιητικών της συλλογών αλλά και το πρώτο της μυθιστόρημά  «Jubilee» εξετάζονται κριτικά, συγκρίνονται με τα έργα άλλων ποιητών και συγγραφέων, που την επηρέασαν, χωρίς να αλλοιώσουν όμως την δική της ξεχωριστή φυσιογνωμία.

Μέσα από το βιβλίο του Γ. Σχορετσανίτη, όπου ξετυλίγονται σημεία σταθμοί στην ποίηση και ευρύτερα στο λογοτεχνικό έργο της Γουώκερ, ο αναγνώστης παρακολουθεί όλα τα ιστορικά και σημαντικά κοινωνικά γεγονότα του 20^ου αιώνα, πηγαίνοντας ακόμα πιο πίσω, μια και το μυθιστόρημα της ,«Jubilee»,ήταν ουσιαστικά βασισμένο στη ζωή της γιαγιάς της, σε μια εποχή (19ος αιώνας) που οι μαύροι βίωναν τη σκλαβιά και την εκμετάλλευση στην Αμερική. Σε αυτό το μυθιστόρημα, όπως χαρακτηριστικά περιγράφει ο Γ. Σχορετσανίτης,  βλέπουμε την αντανάκλαση του Κινήματος Πολιτικών Δικαιωμάτων με ενσωματωμένες τις απόψεις της Γουώκερ γύρω από την ειρηνική αντίσταση, την ένταξη αντί του φυλετικού διαχωρισμού, σε μια μακραίωνη επιδίωξη ισότητας και ελευθερίας όλων.

Η βασική δομή του βιβλίου «Το πιο διάσημο πρόσωπο που κανένας δεν ήξερε» σχηματοποιείται σε 7 κεφάλαια: Γράφοντας για τον αιώνα της, Η λογοτεχνική κληρονομία της Μάρκαρετ Γουώκερ, Η αριστερή πολιτική ενηλικίωση της Μάργκαρετ Γουώκερ, Για τους ανθρώπους μου-Μια σπουδαία ποιητική συλλογή, Οι επόμενες δεκαετίες και το Κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων, Τα καινούργια φεμινιστικά κινήματα, Αποτίμηση του έργου της.

Μέσα στο βιβλίο δεν θα δούμε αυτούσιες ποιητικές συλλογές αλλά κομμάτια από τα πλέον χαρακτηριστικά ποιήματα της Γουώκερ μεταφρασμένα από το Γ. Σχορετσανίτη (σε ορισμένα υπάρχει και η αυθεντική απόδοση στα αγγλικά). Ζητούμενο του συγγραφέα δεν είναι να μας παρουσιάσει ολοκληρωμένες τις ποιητικές συλλογές της Γουώκερ αλλά δείγματα της δουλειάς της, τα οποία τοποθετεί κριτικά απέναντι σε άλλους ποιητές όπως ο Ουίτμαν, ο Λάνγκστον Χιούζ και σε συγγραφείς όπως ο Ράλφ Έλλισον και ο Τζέιμς Μπάλντγουιν ,στην περίπτωση του μυθιστορήματος της. Έτσι μας δίνει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της φιλοσοφίας που διαπνέει το έργο της.

Η Μάρκγαρετ Γουώκερ ήταν η πρώτη μαύρη που το 1942 έλαβε από το πανεπιστήμιο του Γέηλ το Βραβείο του Νεότερου Ποιητή για την συλλογή της «For my people». Δεν ήταν ωστόσο μια γυναίκα τοποθετημένη ούτε στο ποιητικό κατεστημένο της εποχής της ούτε φυσικά στο πολιτικό. Είχε επιλέξει να ζήσει μακριά από τα αστικά κέντρα περνώντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στον Αμερικάνικο Νότο, κι αυτό την κρατούσε μακριά από την προσοχή των κριτικών (που αρκετές φορές την αγνόησαν ή της άσκησαν αρνητική κριτική)  και των μεγάλων εκδοτικών οίκων. Η ίδια τελειομανής στο έργο της προτιμούσε την ποιότητα παρά την ποσότητα, γι αυτό και κάθε φορά που έγραφε σηματοδοτούσε μια σημαντική στιγμή του ιστορικού και κοινωνικού γίγνεσθαι που διέτρεχε τον 20^ο αιώνα.

Ο Γ. Σχορετσανίτης περιγράφει τη Γουώκερ ως μιας εγωίστρια, μαχητική, περήφανη για τη φυλή της και την πολιτιστική της κληρονομία, γυναίκα, κι αρκεί, πράγματι, κανείς να διαβάσει τα ποιήματα της για να κατανοήσει αυτές ακριβώς τις πτυχές του χαρακτήρα της. Ήταν μια επαναστάτρια για την εποχή της που προσπαθούσε μέσα από τους στίχους της να ξεσηκώσει τη φυλή της, να κάνει τους μαύρους να γνωρίσουν τα δικαιώματα τους και τη θέση τους μέσα στην αμερικάνικη κοινωνία ενώ ξεχωριστά πάσχιζε για τις καταπιεσμένες μαύρες γυναίκες. 

«Μαχητής ακόμα, δεν θα σταματήσω να αγωνίζομαι και να δω πέρα από αυτό το ακανθώδες μονοπάτι ένας φώς» γράφει στο ποίημα της Solace η Μάρκαρετ Γουώκερ κι αυτή ήταν όλη η φιλοσοφία ζωής της, που τόσο εξαιρετικά αποδίδει στο βιβλίο του ο Γεώργιος Σχορετσανίτης μεταδίδοντας την και σ εμάς, τους αναγνώστες του, σε μια εποχή όπου οι αναλογίες διαφέρουν αλλά ο αγώνας για ένα καλύτερο αύριο, σαν αυτό που προτρέπει η Γουώκερ τους ανθρώπους της φυλής της, είναι πάντα επίκαιρος.

Ελένη Βασιλάκη