Η Κνωσός ως αστικό κέντρο βρήκε τον ανταγωνιστή της στην Κέρο;

 

Νέα εντυπωσιακά ευρήματα ήλθαν στο φως το τελευταίο διάστημα στο ακατοίκητο κυκλαδονήσι της Κέρου φέρνοντας το στην επικαιρότητα . Το νησάκι αυτό είναι γνωστό για τα μοναδικά τελετουργικά δρώμενα που συνέβαιναν εκεί πριν 4.500 χρόνια.

Οι νέες ανασκαφές στον προϊστορικό οικισμό του Δασκαλιού στην Κέρο ανακάλυψαν «πλήθος επιβλητικών και πυκνά δομημένων κατασκευών, πολύ πιο εντυπωσιακών από ό, τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα, αποδεικνύοντας πως πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές θέσεις στο Αιγαίο της πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.)». Αυτό ανέφερε, μεταξύ άλλων, χτες η ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για τα ευρήματα στο Δασκαλιό, το δυτικότερο ακρωτήριο της Κέρου, που πλέον αποτελεί ένα μικρό νησάκι λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.

Σύμφωνα με το Υπουργείο:

• Το Δασκαλιό καλυπτόταν σχεδόν εξ ολοκλήρου με μοναδικά μνημειακά οικοδομήματα, χτισμένα με πέτρα φερμένη από τη Νάξο, δίνοντας την εντύπωση ενός ενιαίου μεγαλειώδους μνημείου που αναδύεται από τη θάλασσα.
• Κάτω από μια εντυπωσιακή κλίμακα που ήρθε στο φως στα κατώτερα αναλήμματα, ανακαλύφθηκε ένα εξελιγμένο σύστημα αποστραγγιστικών αγωγών, που υποδηλώνει μια πολυλειτουργική αρχιτεκτονική, προσεκτικά σχεδιασμένη εκ των προτέρων.
• Μια άλλη πτυχή της ανάπτυξης του Δασκαλιού εντοπίζεται στη χρήση νέων γεωργικών πρακτικών, για την καλλιέργεια της ελιάς και του σταφυλιού, ενώ η μεταλλουργία, η πιο σημαντική τεχνολογία της 3ης χιλιετίας π.Χ., έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο. Οι κάτοικοι του Δασκαλιού ήταν έμπειροι μεταλλουργοί, όπως δείχνουν σαφείς ενδείξεις που εντοπίζονται παντού στη θέση.

Με αφορμή τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις στην Κέρο, το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε με τον συνδιευθυντή των ανασκαφών στο Δασκαλιό, Δρ. Μάικλ Μπόιντ από το Πανεπιστήμιο του Cambridge.

Όπως ο ίδιος περιέγραψε :«Οι νέες ανασκαφές δείχνουν τη φύση της εγκατάστασης στο ακρωτήρι του Δασκαλιού. Μετά τις αρχικές δραστηριότητες στο ιερό, όπως έδειξαν οι «ειδικοί αποθέτες» (σσ. δηλαδή οι αποθέσεις από σπασμένα μαρμάρινα ειδώλια και αγγεία που βρέθηκαν στο ιερό του Κάβου στην Κέρο και χρονολογούνται από το 2700 ως το 2400 π.Χ.), ένα εκτεταμένο οικοδομικό πρόγραμμα έλαβε χώρα στο Δασκαλιό, το οποίο άλλαξε τη φυσική βραχώδη προεξοχή σε κάτι που θα είχε την εικόνα μιας ανθρώπινης κατασκευής».

Ο κ. Μπόιντ, στάθηκε την πολυπλοκότητα των σχέσεων και των δραστηριοτήτων που αναπτύχθηκαν εκεί: «Μέσα στους τοίχους που χτίστηκαν αναπτύχθηκαν δραστηριότητες, γνώσεις και εξειδικεύσεις οι οποίες είχαν να κάνουν με σπάνια ή εξωτικά υλικά, όπως τα μέταλλα και ο οψιανός, ενώ οι άνθρωποι που έζησαν εκεί φαίνεται ότι αναμίχθηκαν σε διαφορετικά δίκτυα λειτουργώντας σε διαφορετικά επίπεδα. Το Δασκαλιό έγινε ένα πρωτο-αστικό κέντρο σε βαθμό πρωτόγνωρο για τα νησιά, που μπορεί να ανταγωνιστεί μόνο η Κνωσός στην Κρήτη». 

Σε ποια εποχή όμως χρονολογείται αυτό το λαμπρό οικοδομικό πρόγραμμα; «Αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι η οικοδόμηση στο Δασκαλιό ξεκινά λίγο μετά τις τελετουργικές δραστηριότητες στον Κάβο, ίσως περίπου το 2600 π. Χ.» εξηγεί ο κ. Μπόιντ, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι «ένας από τους κύριους στόχους των ερευνών το ερχόμενο καλοκαίρι είναι να βρούμε στοιχεία πρωιμότερης δραστηριότητας στο Δασκαλιό, συνεπώς αυτή η απάντηση μπορεί να αλλάξει».

Ερωτώμενος για την εξέλιξη των πραγμάτων στην Κέρο και τις αρχές αστικοποίησης ο συνδιευθυντής των ανασκαφών απάντησε: «Αρχικά η εστίαση στην Κέρο ήταν οι τελετουργικές δραστηριότητες στο ιερό. Αυτό όμως σταδιακά οδήγησε στη συγκέντρωση άλλων τύπων δραστηριοτήτων, με την αυξανόμενη τεχνογνωσία και τις πρώτες ύλες να επικεντρώνονται στο δυτικό άκρο του νησιού. Οι μορφές αλληλεπίδρασης που αναγκαστικά έλαβαν χώρα μεταξύ των ανθρώπων κατά τη διάρκεια των τελετών 'έσπειραν' τους σπόρους για την ενίσχυση ή τη δημιουργία νέων δικτύων με κέντρο την Κέρο. Αυτή η συγκέντρωση ανθρώπων και υλικών είναι ο λόγος που αναφερόμαστε σε πρωτο-αστικοποίηση» 


Είναι ενδεικτικό μάλιστα πως ο κ Μπόιντ θεωρεί  «ότι το πιο προφανές παράλληλο της Κέρου είναι η Κνωσός στην Κρήτη, όπου συνέβησαν παρόμοιες επιδράσεις, τουλάχιστον από το τέλος της 4ης χιλιετίας: Συνάθροιση μεγάλων ομάδων για τελετουργίες, συγκέντρωση ανθρώπων και πόρων».

Σε οτι αφορά τώρα στη συνέχιση των ανασκαφών έγινε γνωστό πως θα ερευνηθεί περαιτέρω το Δασκαλιό, ώστε να κατανοηθούν  λεπτομερώς οι λειτουργίες και οι δραστηριότητες που έλαβαν χώρα στα κτίρια τα οποία ανακαλύφθηκαν εκεί. Επίσης, θα πραγματοποιηθεί  επιφανειακή έρευνα στο Κάτω Κουφονήσι, πιθανότατα ένα από τα μέρη που προμήθευε με τρόφιμα το Δασκαλιό, με σκοπό να γίνουν κατανοητά τα πρότυπα εγκατάστασης και δραστηριότητα της Εποχής του Χαλκού στο νησί 

Πηγή: Το Βήμα