Το σπήλαιο Γαϊδουρότρυπα στην Κριτσά- Στολίδι σε μια σημαντική παλαιοντολογικά περιοχή

Νυχτερίδα κρεμασμένη σε σταλακτίτη, πάνω ακριβώς απο το  βάραθρο του σπηλαίου, απολαμβάνει τη γαλήνη  του χώρου

 Το σπήλαιο Γαϊδουρότρυπα, βρίσκεται πλησίον του δρόμου που οδηγεί στο οροπέδιο του Καθαρού, περίπου έξι χιλιόμετρα νότια της Κριτσάς. Αν και από το όνομα του θα περίμενε κανείς, μπαίνοντας στο εσωτερικό του, απλά να βρει μια μικρή εσοχή στους βράχους στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα αρκετά μεγάλο και πανέμορφο σπήλαιο.

Με υπέροχο σταλαγμιτικό και σταλακτιτικό διάκοσμο, μοναδικά χρώματα πάνω στο πέτρωμα του, ειδικά στην είσοδο, είναι ένα σπήλαιο που σε γοητεύει όταν το επισκεφθείς.

Η πρόσβαση σε αυτό γίνεται αρκετά εύκολα και η είσοδος του είναι μεγάλη, με ελαφρά καθοδική κλίση. Παρότι δεν ανήκει στην κατηγορία των ενεργών σπηλαίων οι σταλαγμίτες και οι σταλακτίτες, που έχουν διαμορφωθεί στο εσωτερικό του εδώ και χιλιάδες χρόνια, στολίζουν πλουσιοπάροχα όλες τις αίθουσες του.

Βέβαια για να έχει κάποιος ολοκληρωμένη εικόνα του σπηλαίου πρέπει να κατέβει και το σχεδόν κατακόρυφο βάραθρο, ύψους περίπου 10 μέτρων, που θα συναντήσει λίγο πριν το τέρμα του, πράγμα όχι ιδιαίτερα εύκολο χωρίς ειδικό εξοπλισμό και εμπειρία.Έχει υπολογιστεί πως το συνολικό μήκος της Γαιδουρότρυπας φθάνει τα 100 μέτρα.

Θα μπορούσε να είναι και διάκοσμος σε βυθό θάλασσας

Δεν χρειάζεται να είναι παρατηρητικός κάποιος για να δεί πως στη Γαϊδουρότρυπα υπάρχουν αρκετά σπηλαιόβια είδη. Πολλές αράχνες, μαλάκια, λιγοστές νυχτερίδες κ.α, κατοικούν στο σπήλαιο. 

Κατά το παρελθόν μάλιστα, στην εξερεύνηση και χαρτογράφηση που έγινε στο εσωτερικό του από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία Κρήτης, είχε βρεθεί και κρανίο ενός κρητικού αγριμιού, το οποίο σήμερα συναντάμε, σε φυσικούς πληθυσμούς, μόνο στα Λευκά Όρη. 

Δεν θα πρέπει εξάλλου να ξεχνάμε πως στην ευρύτερη περιοχή, πριν από χιλιάδες χρόνια, ζούσαν οι περίφημοι νάνοι ιπποπόταμοι, πράγμα που την καθιστά έτσι κι αλλιώς ιδιαίτερα σημαντική, παλαιοντολογικά.

Τα πετρώματα γύρω από την Κριτσά και στο Οροπέδιο του Καθαρού είναι ασβεστολιθικά κι έτσι εκεί αφθονούν τα σπήλαιοβάραθρα, όπως αυτό της Γαϊδουρότρυπας. Μάλιστα από τον Πλατάκη έχουμε αναφορές για τουλάχιστον έντεκα τέτοια.

Γεμάτη χρώματα η είσοδος του σπηλαίου

(Με πληροφορίες από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία Κρήτης-Τμήμα Κρήτης)