Οι πρωτοπόροι Μινωίτες χρησιμοποιούσαν φακούς για να δημιουργήσουν αριστουργήματα μικροτεχνίας

Προθήκη στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου. Διακρίνονται στο βάθος, δεξιά, διάφοροι φακοί

Οι Μινωίτες  είχαν φτιάξει μεγεθυντικούς φακούς τους οποίους χρησιμοποιούσαν για να δημιουργούν αριστουργήματα, όπως ο σφραγιδόλιθος με τον Πολεμιστή της Πύλου.

Ο Ξενοφών Μουσάς, καθηγητής Φυσικής Διαστήματος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, έκανε πρόσφατα μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ομιλία στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών με θέμα «Σύνθετα αρχαία ελληνικά οπτικά συστήματα, Φακοί και Κάτοπτρα».

Η διάλεξη του βασίστηκε σε μελέτη, που έχει κάνει για τα αρχαία ελληνικά οπτικά όργανα, κάτοπτρα, φακούς και πιο σύνθετα οπτικά συστήματα που αποτελούνται από περισσότερα του ενός κάτοπτρα. 

Ο Πολεμιστής της Πύλου

Ο κ. Μουσάς ανέφερε ότι «φακοί πρέπει να χρησιμοποιούνταν από καλλιτέχνες για να σχεδιάζουν και να κατασκευάζουν σφραγιδόλιθους και κοσμήματα,συμπληρώνοντας ότι «η μελέτη του περίφημου σφραγιδόλιθου του Πολεμιστή της Πύλου, που έχει απίστευτες λεπτομέρειες, όπως τα δάκτυλα των πολεμιστών, δείχνει ότι ο κατασκευαστής μάλλον πρέπει να είχε χρησιμοποιήσει φακούς».

Ο σφραγιδόλιθος με τον Πολεμιστή της Πύλου προκάλεσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον και θαυμασμό όταν αποκαλύφθηκε. Οι ειδικοί ξεκαθάρισαν εξ αρχής πως η κατασκευή ενός τέτοιου κομψοτεχνήματος ήταν αδύνατη, για τα δεδομένα της εποχής, στην ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά ήταν δυνατή στην Κρήτη, από όπου μάλλον εισήχθη. Εκτίμησαν μάλιστα πως πιθανόν να πρόκειται για αντίγραφο ενός μεγαλύτερου έργου, όπως μιας τοιχογραφίας, και ότι πιθανόν να είχε κατασκευαστεί με τη χρήση μεγεθυντικού φακού.

Η λεπτομέρεια, σε κοσμήματα, σφραγιδόλιθους, φυλακτά και άλλα αντικείμενα της μινωικής Κρήτης, είναι τόσο εντυπωσιακή που νομίζει κανείς πως οι χαράξεις επάνω τους έχουν γίνει με λέιζερ υψηλής ακρίβειας. Ωστόσο οι καλλιτέχνες που τα δημιούργησαν είναι ξεκάθαρο πως χρησιμοποιούσαν φακούς που τους επέτρεπαν να δημιουργούν αληθινά έργα τέχνης.

Η παράσταση πάνω στο περίφημο δακτυλίδι του Μίνωα

Η μελέτη του κ. Μουσά βασίζεται σε μετρήσεις φακών από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου, καθώς και στην ύπαρξη φακών σε άλλα μουσεία, όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρόδου και το Μουσείο Πούσκιν στη Μόσχα. 

Επίσης βασίζεται και σε αρχαία ελληνικά, κυρίως, κείμενα, αλλά και αραβικά και λατινικά. «Τα κείμενα αναφέρονται στη χρήση σύνθετων οπτικών συστημάτων με περισσότερα του ενός κάτοπτρα ή ίσως και φακούς ήδη από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους. Οπτικές διατάξεις χρησιμοποιούσαν οι φιλόσοφοι για τη μελέτη του Κόσμου. Αναφέρεται ότι ο Θαλής είδε τη Σελήνη με κοίλο κάτοπτρο και διαπίστωσε ότι είναι ουράνιο σώμα παρόμοιο με τη Γη», σημείωσε ο καθηγητής.

Σύμφωνα με τον ίδιο, «Με τις παρατηρήσεις των ουρανίων φαινομένων ανέπτυξαν την αστροφυσική και την κοσμολογία οι οποίες έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο στην αλλαγή θεώρησης του Κόσμου, στην αντίληψη της αιτιοκρατίας και τελικά στη γέννηση και ανάπτυξη της φιλοσοφίας και των επιστημών γενικότερα και φυσικά του πολιτισμού όπως τον αντιλαμβανόμαστε σήμερα».

Πηγή: Archaiologia