Κούλουμα με παραδοσιακά δρώμενα στην Κρήτη

Μετά τη σημερινή μέρα τέρμα τα μασκαρέματα και οι διασκεδάσεις. Ουσιαστικά η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί την έναρξη της Σαρακοστής και της περιόδου νηστείας και περισυλλογής  που μας οδηγεί στο Πάσχα.

Ο σημερινός εορτασμός λέγεται και Κούλουμα με τη λέξη να έχει μάλλον λατινική προέλευση, από το κολούμνα δηλαδή την κολώνα ή κούμουλους δηλαδή το σωρό ή την κορυφή.

Λέγεται πως τέτοια ημέρα κατά το παρελθόν οι Αθηναίοι γιόρταζαν την Καθαρά Δευτέρα στην εξοχή, που τότε ήταν η περιοχή γύρω από τις  κολώνες του ναού του Ολυμπίου Διός, έτσι πήρε και η μέρα το όνομα Κούλουμα.

Άλλη εκδοχή είναι πως το όνομα της γιορτής προέρχεται από αναγραμματισμό της λατινικής λέξης cumulus που σημαίνει αφθονία ή επίλογος, υποδηλώνοντας έτσι το πολύ φαγοπότι με πολύ χορό, ή το τέλος της εορταστικής περιόδου της αποκριάς.

Σε κάθε περίπτωση Καθαρά Δευτέρα κατά το παρελθόν σήμαινε εορτασμό στην εξοχή.

Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα «καθαρίζουν» ό,τι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς ενώ αλλού, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν βάφοντας άσπρα τα πεζοδρόμια.

Το σημερινό τραπέζι στήνεται με χαλβά, ταραμά, ελιές, πίκλες, θαλασσινά, φασολάδα και άλλα νηστήσιμα τα οποία συνοδεύομε από λαγάνα και εφτάζυμο.

Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού.

Δεν είναι λίγα τα παραδοσιακά έθιμα που αναβιώνουν την Καθαρά Δευτέρα σε όλη τη χώρα.

Σε τοπικό επίπεδο έχουμε τα Αποκριγιώματα στο Ρούβα. Μια σειρά διονυσιακών δρώμενων που εκτυλίσσονται στη Γέργερη. Ανάμεσα τους ο αρκουδίστικος χορός, ο γάιδαρος, το όργωμα και η σπορά, τα μουτζουρώματα ο γαμπρός και η νύφη κ.α.

Στα χωριά Μέρωνα και Μελιδόνι του Ρεθύμνου αναβιώνουν έθιμα όπως το κλέψιμο της νύφης, ο Καντής, το μουντζούρωμα, τα οποία, σε συνδυασμό με το καλό κρασί και τους ήχους της λύρας, αποτελούν μια μοναδική εμπειρία.

Το έθιμο της Καμήλας αναβιώνει εξάλλου στο χωριό Κάινα του δήμου Αποκορώνου . Οι  κάτοικοι τουκατασκευάζουν μια καμήλα που αποτελείται από μια ξύλινη σκάλα, δύο καλάθια, ως καμπούρες της καμήλας, ένα παλιό χαλί και το σκελετό του κεφαλιού, στον οποίο και τοποθετούνται ως μάτια δύο μανταρίνια και κάποιες φορές πορτοκάλια.

Στο εσωτερικό της  καμήλας μπαίνουν τρεις άνθρωποι. Ένας κρατάει το κεφάλι στερεωμένο σε ένα ξύλο, και οι άλλοι δύο με τη βοήθεια των καλαθιών σχηματίζουν τις καμπούρες της.Η καμήλα περιφέρεται στο χωριό με το έθιμο να συγκεντρώνει πολλούς επισκέπτες