Αβδού: Εκεί όπου θυμούνται το παρελθόν τους με τρόπο υποδειγματικό

To Αβδού, είναι ένα όμορφο γραφικό χωριό, σε απόσταση 38 χιλιομέτρων ανατολικά του Ηρακλείου. Με βυζαντινά μνημεία, φυσική ομορφιά και εύκολη πρόσβαση αποτελεί, ειδικά το καλοκαίρι, σημείο τουριστικού ενδιαφέροντος.

Το τοπωνύμιο "Αβδού" λέγεται (αν και υπάρχουν ενστάσεις ως προς αυτή την εκδοχή) πως προέρχεται από το όνομα του προφήτη Αβδιού, ναός του οποίου υπήρχε, κατά την παράδοση, στη θέση Κοντάρια ή Λινές στο χωριό.

Την αρχαιότερη μνεία στο Αβδού τη συναντάμε σε έγγραφο του 1381, όταν η περιοχή ήταν φέουδο του Michel Quirino.

Το 1577 ο Fr. Barorri αναφέρεται στην επαρχία Πεδιάδας και γράφει για "Avdhu Apano" και "Αvdhu Cato" ενώ ο Καστροφύλακας, το 1583, καταγράφει το χωριό "Αvdhu" με 253 κατοίκους και ο Βασιλικάτα το 1630 ως "Avdu".

Στην τουρκική απογραφή του 1671, αναφέρεται ως "Avdu" με 37 χαράτσια ενώ στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 κατοικούν 75 χριστιανικές οικογένειες και 6 τουρκικές. Επίσης υπάρχουν αναφορές σε αυτό από το Χουρμούζη Βυζάντιο, με καταγραφή μάλιστα 8 εκκλησιών . Το 1940 ο πληθυσμός του ξεπέρασε τους 1000 κατοίκους ενώ σήμερα στον οικισμό ζουν μόνιμα λιγότεροι από 300.

Αν κάποιος βρεθεί στο Αβδού, δεν πρέπει να παραλήψει να επισκεφθεί το βυζαντινό ναό του Αγίου Κωνσταντίνου, περίπου ένα χιλιόμετρο έξω από το χωριό.

Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ναοί της Παναγίας της Ευαγγελίστριαw (12^ου ή 13^ου αιώνα) ,του Αγίου Αντωνίου (14^ου αιώνα) του Αγ. Γεωργίου (14^ου αιώνα) της Παναγίας Παντάνασσας (16ου αιώνα), της Αγίας Άννας (16ος ή 17ος αιώνας).

Σε υψόμετρο 760μ, σε λόφο του χωριού, βρίσκεται το σπήλαιο της Αγίας Φωτεινής. Περίπου 12 μέτρα μετά την είσοδο του, στη δεξιά πλευρά συναντούμε μια υπόγεια κοιλότητα και ακολουθεί ένας στενός διάδρομος που βγάζει στην τελευταία αίθουσα του σπηλαίου, η οποία χρησιμοποιείται σαν εκκλησία, αφιερωμένη στην Αγία Φωτεινή.

Στην αρχή της αίθουσας υπάρχει πέτρινη σκάλα με 6 σκαλοπάτια και 2 σταλαγμίτες που τους ονομάζουν "γόνατα της Αγίας Φωτεινής".

Νοτιανατολικά του Αβδού, στη θέση Φράχτης-Κουκούλα, βρίσκεται και το σπήλαιο της Φανερωμένης. Γύρω του υπάρχει ωραιότατο δάσος με πρίνους.

Η διαδρομή μέσα στο συγκεκριμένο σπήλαιο είναι άνετη. Τα τοιχώματα, αριστερά, παρουσιάζουν ένα έξοχο θέαμα καθώς είναι καλυμμένα με λιθωματικό υλικό που μοιάζει με μορφή μεγάλου συμπλέγματος μεδουσών.

Το Αβδού είναι γενέτειρα του αρχαιολόγου Στέφανου Ξανθουδίδη, αλλά και σημαντικών αγωνιστών των επαναστάσεων του 1821 και 1897, όπως ο Νικόλαος Καγιαμπής, ο Ιωάννης Νταφώτης, κ.α. Καταγωγή από το Αβδού έχει και ο γνωστός σκηνοθέτης Μανούσος Μανουσάκης

Το πρώτο σχολείο που λειτουργεί στην Ανατολική Κρήτη, το 1860, ήταν στο Αβδού. Από το 1882 λειτουργεί εκεί και η Ελληνική Σχολή του Αβδού, η οποία εκδίδει πιστοποιητικά ικανότητας διδασκαλίας στους απόφοιτους σπουδαστές.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, για όσους περιδιαβούν τα σοκάκια του χωριού, έχουν οι καλαίσθητες πινακίδες, που τοποθετήθηκαν τα τελευταία χρόνια, με σκοπό να μην ξεχάσουν οι παλιοί και να μάθουν οι νέοι σε κάθε κτίριο του Αβδού τι λειτουργούσε, κατά το παρελθόν.

Ανεξάρτητα από τη σημερινή χρήση τους, αν είναι δηλαδή ερείπια, σπίτια ή απλά εγκαταλελειμμένα οικήματα, μπορεί να δει κανείς πινακίδες που ενημερώνουν πως εκεί λειτουργούσε φάμπρικα ή παντοπωλείο, ή καφενείο ή άλλη επιχείρηση, ακόμα και επαγγέλμματα που έχουν σχεδόν χαθεί, όπως του σαμαρά του κυρατζή, με επιπλέον πληροφορίες για το ποιός ήταν ο ιδιοκτήτης της, πότε άνοιξε και πότε έβαλε λουκέτο.

Κι όλα αυτά με τρόπο όμορφο, μια και οι ταμπέλες έχουν αισθητική που ταιριάζει με τη γραφικότητα του χωριού και την προιστορία του.

Ελένη Βασιλάκη