Ένα mini μουσείο ιστορικής μνήμης για την περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Κρήτη λειτουργεί στον Άνω Πλατανιά.
Το μουσείο δημιούργησαν εθελοντές και ιδιώτες, με την πολύτιμη βοήθεια της τοπικής ενορίας του Αγίου Δημητρίου, και με δωρεές πολλών, μεταξύ των οποίων και του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού.
Πρόκειται για έναν χώρο που αποτελούσε υπόγειο καταφύγιο των Γερμανών, μετά την περίοδο της Μάχης της Κρήτης.
Οι μνήμες και ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας «ζωντανεύουν» οκτώ μέτρα κάτω από τη γη, εκεί στις υπόγειες στοές που κατασκεύασαν Κρητικοί, εργαζόμενοι σε καταναγκαστικά έργα.
Οι Γερμανοί κατακτητές φύλασσαν εκεί τα όπλα και τα πυρομαχικά τους ενώ από το 1942 έως και το 1945 τις χρησιμοποιούσαν για να φτάνουν στα σημεία όπου υπήρχαν οι βάσεις τους, για την αντιαεροπορική κάλυψη της περιοχής.
Όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Πλατανιά, Γιάννης Μαλανδράκης, «ο χώρος αυτός, εκτός από την καταγραφή και παρουσίαση μέσω εκθεμάτων της ιστορίας της Μάχης της Κρήτης, κουβαλάει και μια μεγάλη ιστορία για το πώς ο Πλατανιάς γλίτωσε από τους Γερμανούς όταν εκείνοι αποφάσισαν να δημιουργήσουν το καταφύγιο στη θέση που οι ντόπιοι είχαν θάψει έναν Γερμανό αλεξιπτωτιστή. Είναι συνδεδεμένο με την ιστορία του τόπου και μας «βάζει» σήμερα στο κλίμα εκείνης της εποχής».
Μετά το τέλος της γερμανικής κατοχής, το υπόγειο καταφύγιο χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη από τους κατοίκους του Πλατανιά.
Το 2010 μια ομάδα εθελοντών με μπροστάρη τον Κυριάκο Λουρανδάκη, με τη συμπαράσταση του ιερέα του Αγίου Δημητρίου, δίπλα στον οποίο βρίσκεται η είσοδος των στοών, αποφάσισε να ιδρύσει το Πολεμικό Μουσείο του Πλατανιά.
«Καταφέραμε και αναδείξαμε ένα θησαυρό. Μια ομάδα ανθρώπων, εθελοντών, βγάλαμε τα χώματα και τα μπάζα, το καθαρίσαμε», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λουρανδάκης.
Το Μουσείο-καταφύγιο έχει μήκος 200 μέτρα με 13 θαλάμους που έχουν διατηρηθεί στην αρχική τους μορφή. Οι επισκέπτες μπορούν να δουν μοναδικά εκθέματα από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, δωρεές από το εξωτερικό, ιστορικές φωτογραφίες και αντικείμενα της εποχής της Μάχης της Κρήτης.
Στολές, κράνη, οπλισμός, κρεβάτια, τραπέζια, δοχεία που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για την αποθήκευση καυσίμων και πολλά ακόμα αντικείμενα εκτίθενται στο χώρο. Τα περισσότερα αντικείμενα προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές. Οι δωρητές είναι περίπου 210.
Σε κάποια σημεία υπάρχουν γραμμένα στους τοίχους ονόματα Γερμανών στρατιωτικών που υπηρέτησαν στην περιοχή, γερμανικοί σταυροί και η σβάστικα, το σύμβολο των Ναζί κατακτητών, ενώ στον εξωτερικό χώρο υπάρχει και οπλισμός εκείνης της εποχής, όπως βλήματα αντιεροπορικών, δύο νάρκες θαλάσσης, τορπιλοσωλήνες και άλλα.
(Πρωτογενής Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, δευτερογενής πηγή: Archaiologia)
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.