Όσοι το επισκέφθηκαν μιλούν για έναν υπόγειο θησαυρό, για ένα οπτικοακουστικό υπερθέαμα, καθώς εκεί μέσα ζωντανεύουν όλες οι αισθήσεις από τη συνύπαρξη ποταμού και σπηλαίου.
Ο λόγος φυσικά για το σπήλαιο Βρυσί με το υπόγειο ποτάμι που το διασχίζει, στις βόρειες πλαγιές των Λευκών Ορέων.Βρίσκεται καλά κρυμμένο στην ομώνυμη περιοχή και στο φαράγγι που διανοίγεται ανάμεσα στους Λάκκους και τη Ζούρβα.
Επειδή τόσο η περιοχή όσο και το ίδιο το σπήλαιο είναι δυσπρόσιτα, σύμφωνα με τις διηγήσεις των παλαιότερων, κρύβονταν εκεί γυναικόπαιδα, από τους Λάκκους, επί Γερμανικής Κατοχής.
Η εξερεύνηση και χαρτογράφηση του ολοκληρώθηκε το 2003 από το Σπηλαιολογικό Όμιλο Κρήτης ο οποίος κατέγραψε αναλυτικά στοιχεία γι αυτό στο βιβλίο του με τίτλο "Υπόγεια Ποτάμια στην Κρήτη".
Με βάση αυτά να πούμε πως το Βρυσί βρίσκεται σε υψόμετρο 845 μέτρων κι έχουν ερευνηθεί γαλαρίες του συνολικού μήκους 535 μέτρων, με τη μέση θερμοκρασία στο εσωτερικό του να είναι 10,8°C.
Το σπηλαιοποτάμι Βρυσί διαθέτει πέντε θαυμάσιες αίθουσες με φυσικό διάκοσμο αποτελούμενο από σταλακτίτες, σταλαγμίτες, λιθωματικές λεκάνες, κολόνες, κουρτίνες, λέπια, σταλαγμιτικούς καταρράκτες, λίμνες, αγωγούς και γαλαρίες.
Αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα υπόγειου ποταμού που έχει διανοιχτεί στην επαφή δύο διαφορετικών πετρωμάτων, υδροπερατών ασβεστόλιθων και αδιαπέραστου φλύσχη. Μέρος από το νερό του καλύπτει τις ανάγκες των κοντινών χωριών ενώ το υπόλοιπο "χωνεύεται" από τον υπόγειο υδροφορέα.
Σύμφωνα με το ΣΠΟΚ εκτός από την υψηλή υδρολογική του σημασία, το σπήλαιο στις μέρες μας θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ισχυρό πόλο έλξης οικοτουριστών που καταφθάνουν στην περιοχή.
Τόσο το μονοπάτι πρόσβασης όσο και το ίδιο το σπήλαιο βαθμολογούνται πολύ υψηλά από άποψη οικολογικής και αισθητικής αξίας και αναμφίβολα μπορούν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον περιηγητών, φυσιολατρών και σπηλαιολόγων.
Ακριβώς, λόγω της μοναδικότητας του σπηλαίου, κατά την πιθανή οικοτουριστική του αξιοποίηση, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι πρόκειται για ένα γεωλογικό μνημείο απαράμιλλης ομορφιάς και οικολογικής αξίας, το οποίο απαιτεί αυξημένη προσοχή και συστηματική προστασία.
Βέβαια να πούμε πως πρόκειται για ένα σπήλαιο όπου χρειάζεται κάποιος να είναι αρκετά έμπειρος για να το διασχίσει με ασφάλεια αλλά και για να το προσεγγίσει.
Το Βρυσί διαθέτει δύο κύριες εισόδους ενώ υπάρχουν σε διάφορα σημεία του αρκετές μικρότερες, όπου όμως η πρόσβαση είναι αδύνατη λόγω στενότητας.
(Το φωτογραφικό υλικό μας διέθεσε ο Μανόλης Αβαράκης που με ομάδα σπηλαιοεξερευνητών, επισκέφθηκε το Βρυσί)
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.