Πικροδάφνη: πανέμορφη αλλά σκέτο δηλητήριο-Θανατηφόρα ακόμα και σε μικρή ποσότητα

Είναι τόσο όμορφη στην άνθηση της με τα χιλιάδες χρωματιστά λουλούδια της που δεν μπορείς παρά να τη θαυμάσεις. 

Ειδικά σε δρόμους, όπου έχει φυτευτεί επί τούτου,  και εναλλάσσονται τα χρώματα της από το λευκό και ανοικτό ροζ ως το πορτοκαλί και το πορφυρό κόκκινο η εικόνα της είναι μαγική.

Ωστόσο αυτό που βλέπει κανείς στην πικροδάφνη, για την οποία ο λόγος, πραγματικά ξεγελά καθώς πρόκειται για ένα άκρως τοξικό φυτό, σκέτο δηλητήριο, είτε είναι δροσερό είτε ξερό.

 Όλα τα μέρη της είναι τοξικά, αν καταποθούν, ακόμα και το νερό του ανθοδοχείου, όπου ενδεχομένως θα τοποθετήσει κανείς τα άνθη της.

 Η τοξική δράση της πικροδάφνης ή σφάκας ή Nurium oleander όπως είναι η  λατινική ονομασία του φυτού οφείλεται στην νηριίνη ή ολεανδρίνη, μια καρδιοτονωτική γλυκοσίδη που περιέχει .

Ακόμα και μία μικρή ποσότητα πικροδάφνης μπορεί να είναι θανατηφόρα προκαλώντας αναπνευστική παράλυση και καρδιακό επεισόδιο. 

Μέχρι και οι αναθυμιάσεις από το κάψιμο της πικροδάφνης είναι επικίνδυνες, γι’ αυτό τα κλαδιά της δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται ως καυσόξυλα.

Το φυτό είναι τοξικό γιατί προσπαθεί να προστατευτεί από τις επιθέσεις ζώων και εντόμων και αυτή η τοξικότητα είναι η φυσική του ασπίδα. 

Έτσι μπορεί να λειτουργήσει ως απωθητικό εναντίον εντόμων, τρωκτικών και ερπετών. Ήδη από την αρχαιότητα έφραζαν τις φωλιές των ποντικιών και των αρουραίων με φύλλα πικροδάφνης. Τα τρωκτικά στην προσπάθειά τους να βγουν έτρωγαν τα φύλλα της πικροδάφνης και πέθαιναν. 

Αυτό βέβαια είναι καλό εφόσον θέλει κάποιος να μειώσει την εμφάνιση ενοχλητικών εντόμων (κουνούπια, κατσαρίδες, μύγες κ.λπ.), φιδιών και τρωκτικών στον κήπο του, μια και σε αυτή την περίπτωση δεν έχει παρά να φυτέψει πικροδάφνες. Η μυρωδιά τους και μόνο τα απωθεί. 

Οι θάμνοι της πικροδάφνης μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 5 μέτρα ύψος ενώ τα άνθη της είναι όμορφα. Πρόκειται για θάμνου ανθεκτικούς στην ζέστη και την υγρασία που πολλαπλασιάζονται πολύ εύκολα με μοσχεύματα. 

Υπάρχουν πάνω από 400 ποικιλίες αυτού του φυτού  με διάφορα χρώματα και η δράση του ως δηλητήριο ήταν γνωστή από πολύ παλιά

Οι Πέρσες υποχωρώντας, όταν άρχισε να προευλαύνει ο Μέγας Αλέξανδρος, έβαζαν κλωνάρια του φυτού στις πηγές με το πόσιμο νερό και δηλητηρίασαν έτσι τα άλογα των Ελλήνων. 

Αναφέρεται επίσης ότι μερικοί στρατιώτες που σούβλιζαν κρέας καίγοντας κλαδιά πικροδάφνης ασθένησαν σοβαρά και δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος στις μάχες. 

 Οι Ινδοί αποκαλούσαν το φυτό «φονιά των αλόγων» γιατί η γεύση των κλαδιών ξεγελούσε τα άλογα που τα έτρωγαν και πέθαιναν.

Οι γιατροί της αρχαιότητας πάντως ανέφεραν και δράση της πικροδάφνης ενάντια σε επικίνδυνα δαγκώματα. 

Ο Διοσκουρίδης έλεγε πως η σφάκα σώζει τον άνθρωπο από δαγκώματα θηρίων, όταν την πίνει με κρασί και απήγανο .Ο Πλίνιος επίσης αναφέρει ότι η πικροδάφνη, παρά την τοξικότητα της, σε συνδυασμό με απήγανο, είναι αποτελεσματικό αντίδοτο σε δάγκωμα φιδιού και συνιστούσε να πίνουν αυτά τα φυτά μέσα σε κρασί.

Στη Μεσοποταμία, τον 15ο αιώνα μ.Χ., πίστευαν στις επουλωτικές-θεραπευτικές ιδιότητες της πικροδάφνης.

 Οι Βαβυλώνιοι χρησιμοποιούσαν ένα μίγμα από πικροδάφνη και γλυκόριζα για ν' αντιμετωπίσουν τον πονοκέφαλο από κρασί. 

Οι Άραβες γιατροί χρησιμοποίησαν πρώτοι την πικροδάφνη σαν θεραπευτικό ενάντια στον καρκίνο, τον 8ο αιώνα μ.Χ.

Η λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσε τα φύλλα του φυτού για τις λοιμώξεις του δέρματος, τη ψώρα, τη σύφιλη και τον έρπητα. Οι πρακτικοί γιατροί τα έδιναν και εσωτερικά για τις παθήσεις αυτές. Για τον σκοπό αυτό έβραζαν τα φύλλα μέσα σε λάδι ή κατασκεύαζαν αλοιφή από σκόνη φύλλων και ξύγκι και μετά με αυτό το παρασκεύασαμα έκαναν εντριβές.

Στη Γαλλία χρησιμοποιούσαν τη σκόνη από τον φλοιό και το ξύλο σαν ποντικοφάρμακο.