Η μινωική αγρέπαυλη στο Βαθύπετρο Αρχανών με το εντυπωσιακό σταφυλοπιεστήριο

   

Στην περιοχή των Αρχανών στη θέση Πίσω Λιβάδια, στη νοτιοανατολική πλευρά του Γιούχτα, βρίσκεται το Μινωικό Μέγαρο του Βαθύπετρου.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια έπαυλη, όπου ενδεχομένως να δραστηριοποιούνταν κάποιος τοπάρχης. Ο χώρος διαθέτει κεντρική και δυτική αυλή, ένα μικρό ιερό, αποθήκη με 16 πιθάρια,

εργαστήρια και υπόστυλη αίθουσα με τέσσερις τετράγωνους πεσσούς. Οι αρχαιολόγοι μάλιστα περιγράφουν πως το όλο συγκρότημα δεν αποκλείεται να καταστράφηκε πριν καν ολοκληρωθεί και πάρει την τελική του μορφή.

Τη μινωική αγρέπαυλη του Βαθύπετρου ανακάλυψε ο Σπύρος Μαρινάτος το 1949 χαρακτηρίζοντας το σημείο όπου βρίσκεται ως εύφορο και υδατοβριθές, πλήρες δια θαλερών αμπελώνων.

Εξέχουσα θέση μέσα στην αγρεύπαλη κατέχει η εγκατάσταση του  σταφυλοπιεστηρίου στη νότια πτέρυγα, ενώ βρέθηκε και ελαιοπιεστήριο στην αυλή.

Ο Μαρινάτος είχε διαπιστώσει πως το σταφυλοπιεστήριο ανακτίσθηκε από αρχαίο υλικό ενώ απορούσε βρίσκοντας τη μεγαλοπρέπεια του ασύβατη με την αγροτική του χρήση.

Οι πελώριοι πελεκητοί λίθοι και το πλακόστρωτο δάπεδο προσδίδουν στο διαμέρισμα με το σταφυλοπιεστήριο ασύνηθη μεγαλοπρέπεια, είχε γράψει στα Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας το 1951.

Όσο και για τον τρόπο χρήση του σταφυλοπιεστηρίου ο ανασκαφέας είχε πει πως το μεγάλο πήλινο αγγείο ήταν η λεκάνη σύνθλιψης των στεμφύλων ή και των σταφυλιών κατευθείαν. Τα πατούσε ένα μόνο άτομο που κρατούνταν, αναμφίβολα, από σχοινί κρεμασμένο στην οροφή, όπως βλέπουμε στις αιγυπτιακές απεικονίσεις.

Η αγρέπαυλη του Βαθύπετρου ξεκίνησε να χτίζεται περίπου το 1580 π.X. όμως ολοκληρώθηκε μόνο η δυτική πλευρά της. Στα ανατολικά βρέθηκε, σε διαδικασία ανοικοδόμησης, ένας εσωτερικός τοίχος.

 Tο κτίριο καταστράφηκε, μάλλον από σεισμό και εγκαταλείφθηκε κάπου στα 1550 π.X.

Στο χώρο αυτό ακόμα ανακαλύφθηκαν εργαλεία υφαντικής, κεραμικοί τροχοί, πιθάρια, και διάφορα άλλα αγγεία. Ένα από τα πιο σπουδαία κινητά ευρήματα του χώρου είναι ένας μεγάλος ψευδόστομος αμφορέας, με διακόσμηση, για τη μεταφορά λαδιού.

Ελένη Βασιλάκη

(Με στοιχεία από το Υπουργείο Πολιτισμού και το βιβλίο Διόνυσος-αρχέγονοι δρόμοι έκστασης-πνευματισκότητας του Στέλιου Μανωλιούδη)

Η θέα από την αγρέπαυλη

Το μονοπάτι που οδηγεί στις αρχαιότητες