Η οικονομική κρίση λειτούργησε θετικά για τους πληθυσμούς των αρπακτικών που κινδύνευαν στην Κρήτη

Κοκαλάδες

  Μπορεί η οικονομική κρίση να λειτουργεί αρνητικά για τους Κρητικούς και τη ζωή τους όμως φαίνεται να ενισχύει τα μεγάλα αρπακτικά πουλιά της Κρήτης που πλέον βλέπουν τους πληθυσμούς τους να αυξάνονται, αν και ο κίνδυνος για την επιβίωση τους είναι πάντα υπαρκτός.

Της Ελένης Βασιλάκη

Για το θέμα αυτό επικοινωνήσαμε με τον βιολόγο και ερευνητή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Σταύρο Ξηρουχάκη, ο οποίος μας έδωσε μια συνοπτική εικόνα των πληθυσμών, σε βασικά είδη όπως ο γυπαετός, το όρνιο, ο χρυσαετός και ο σπιζαετός.

Σύμφωνα με τον κ Ξηρουχάκη η οικονομική κρίση, μετά το 2009, αύξησε τους πληθυσμούς των νεκρών ζώων στη φύση, μια και οι κτηνοτρόφοι πλέον δεν έχουν την ίδια οικονομική άνεση, σε σχέση με το παρελθόν, για να φροντίσουν τα άρρωστα ζώα τους. Αυτό σημαίνει περισσότερη τροφή για τα αρπακτικά κι άρα ευνοϊκότερες συνθήκες για την επιβίωση τους.

Πέραν αυτού όμως περιορίστηκε και η λαθροθηρία, που ήταν ένας από τους παράγοντες εξόντωσης αυτών των πουλιών. Μικρότερη είναι η μείωση στην τοποθέτηση δηλητηριασμένων δολωμάτων, τα οποία εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική αιτία θανάτωσης όχι μόνο των αρπακτικών αλλά και άλλων πτηνών και ζώων.

Χρυσαετός 

Σε ότι αφορά τώρα στο γυπαετό, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία που μας παρουσίασε ο κ Ξηρουχάκης φθάσαμε από τέσσερα ζευγάρια, λίγο πριν το 2000, να μετράμε σήμερα επτά ενώ ο συνολικός πληθυσμός του γυπαετού στην Κρήτη φθάνει τα 45-50 άτομα.

Η βασική επικράτεια τους είναι τα Λευκά Όρη, όπου έχουμε και τα περισσότερα ζευγάρια ενώ δύο επικράτειες έχουμε στον Ψηλορείτη, μία στα Αστερούσια και τρείς στα Λασιθιώτικα Όρη όπου όμως έχουμε μεμονωμένα άτομα κι όχι ζευγάρια.

Ο γυπαετός (Gypaetus barbatus) ή αλλιώς Κοκκαλάς ν αναφέρουμε πως είναι το πουλί με το μεγαλύτερο άνοιγμα φτερούγων στην Ευρώπη (270 εκ).

Οι βιότοποι του Γυπαετού είναι οι ανοιχτές εκτάσεις με αραιή βλάστηση, όπου αναζητά την τροφή του.

Σπιζαετός

Σημαντικότατο κίνδυνο για την επιβίωση του είδους στην Κρήτη αποτελεί όχι μόνο η λαθροθηρία και η έλλειψη τροφής αλλά και η όχληση, καθώς λίγα είναι πια τα μέρη στο νησί μας που έχουν απομείνει απρόσιτα.

Το Όρνιο ή γύπας, ή όπως τον λέμε στην Κρήτη σκάρα ή καναβός, είναι από τα μεγάλα αρπακτικά που έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού του τα τελευταία χρόνια. Φέτος φθάσαμε να μετράμε 900-1000 άτομα με αύξηση και των αποικιών τους. Από αυτά υπολογίζονται σε 340 τα ζευγάρια ενώ τα υπόλοιπα είναι ανώριμα όρνια.

Σε ότι αφορά στο Χρυσαετό ή Βιτσίλα, ακριβή εικόνα του πληθυσμού, μας λέει ο κ Ξηρουχάκης, δεν έχουμε αλλά γνωρίζουμε πως έχει περίπου 25 επικράτειες στην Κρήτη κι αυτό μας κάνει να υπολογίζουμε, κατά προσέγγιση σε 18-22 τα ζευγάρια του. Η αδυναμία διαμόρφωσης εικόνας γι αυτό το αρπακτικό σχετίζεται με την τάση του να φωλιάζει κάθε χρόνο ανάλογα με τη διαθεσιμότητα τροφής

Ο σπιζαετός τέλος, που είναι επίσης θηρευτής, εκτιμάται πως έχει 15-20 ζευγάρια στην Κρήτη με μια τάση διαρκούς μείωσης του πληθυσμού του στην Ανατολική Μεσόγειο επειδή σταδιακά χάνονται τα θηράματα του (πέρδικες, κοτσύφια, λαγοί κ.α)

Ανεμογεννήτριες πάνω από το Λέντα

Ο κ Ξηρουχάκης πάντως φάνηκε να ανησυχεί ιδιαίτερα για το μέλλον αυτών των αρπακτικών και γενικότερα για τα είδη που χρειάζονται το άγριο φυσικό τοπίο της Κρήτης για να ζήσουν και να αναπαραχθούν. 

Οι αλλαγές στις χρήσεις γης, όπως τονίζει, τα επηρεάζουν κι όσο προχωρούν τα χρόνια τόσο πιο έντονες γίνονται αυτές με έργα τουριστικού χαρακτήρα στα ορεινά, με εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών, με σταδιακή εγκατάλειψη της κτηνοτροφίας κ.α

Μέχρι στιγμής κανείς δεν έχει προχωρήσει σε μια εκτίμηση των σωρευτικών επιπτώσεων που μπορούν να έχουν όλες αυτές οι αλλαγές που έγιναν και θα γίνουν στη φύση, βλέποντας μέχρι σήμερα μόνο μεμονωμένες εκτιμήσεις, κι αυτές λες κι είναι καρμπόν η μια με την άλλη, ποτέ δεν διαπιστώνουν επιπτώσεις.

Νεκρός χρυσαετός από δηλητηριασμένο δόλωμα 

Είναι και η ατιμωρησία σε κάθε είδους περιβαλλοντικό έγκλημα που δεν μπορεί να δράσει αποτρεπτικά για την καταστροφή της βιοποικιλότητας,  καθώς τα περισσότερα εγκλήματα αυτή της κατηγορίας επισείουν μικρές ποινές και συνήθως μπαίνουν στο αρχείο πριν φθάσουν καν στις δικαστικές αίθουσες.

Έτσι το τοπίο φαντάζει ζοφερό κι ας μοιάζει τώρα, προσωρινά, να έχει βελτιωμένη εικόνα, τουλάχιστον σε ότι αφορά στα μεγάλα αρπακτικά.