Ο Άγιος Γεώργιος στον Καμαριώτη-Ένα αληθινό μουσείο ανείπωτης ομορφιάς και αξίας

Έχετε μπει ποτέ σε ναό που ενώ δε γιορτάζει εσείς νιώθετε πως βρίσκεστε σε γιορτή; Και μάλιστα όχι από τις συνηθισμένες αλλά μια γιορτή συναισθημάτων;

Της Ελένης Βασιλάκη

Αυτό ακριβώς ένιωσα μπαίνοντας για πρώτη φορά στον Ιερό Ναού του Αγίου Γεωργίου στον Καμαριώτη Μαλεβιζίου.

Μια ανείπωτη χαρά γι αυτό το υπέροχο κτίσμα, με κατέκλεισε, παράλληλα με θαυμασμό για το περιεχόμενο του, τοιχογραφικό, εικονογραφικό, λατρευτικό αλλά και μια υποβόσκουσα θλίψη για τις ανεπανόρθωτες καταστροφές που έχει υποστεί από ανθρώπινο χέρι ο τοιχογραφικός του διάκοσμος μαζί με τις φθορές του χρόνου.

Και τελευταίο συναίσθημα η ελπίδα…πως κάποια στιγμή θα ολοκληρωθεί η συντήρηση του και θα βρεθεί μια φόρμουλα ώστε αυτό το αληθινό κόσμημα να μπορεί να το θαυμάζει όλος ο κόσμος.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι μεσοβυζαντινή (πριν το 1200 μ.Χ) τρίκλιτη βασιλική αφιερωμένη, το νότιο κλίτος της, στον Άγιο Γεώργιο, στον Αφέντη Χριστό το κεντρικό κλίτος και στον Άγιο Νικόλαο το βόρειο. Είναι χτισμένος πάνω σε βράχο, περίπου στο μέσο του οικισμού.

Το πρώτο πράγμα που τραβά το βλέμμα μπαίνοντας στο ναό είναι το ενετικό θύρωμα στην είσοδο, από το νάρθηκα στον κυρίως ναό.

Είναι πλούσια διακοσμημένο με το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου και οικόσημα του 14^ου αιώνα.

Αξίζει ν' αναφέρουμε πως στην αψίδα του κεντρικού κλίτους απεικονίζεται ο δικέφαλος αετός και το οικόσημο της γνωστής οικογένειας των Καλλεργών ενώ στη νότια είσοδο του ναού έχει σκαλιστεί η ημερομηνία 1629 (ΑΧΚΘ).

Στο νάρθηκα, σε ένα μικρό αποθηκάκι βρέθηκαν παρατημένα, σε κακή κατάσταση, προ ετών, πολλά από τα εκπληκτικά κειμήλια του ναού καθώς και φορητές εικόνες, τα οποία συλλέχθηκαν από τον Δημήτρη Σκέρλο και την Ασπασία Βελιβασάκη, που διαπίστωσαν πως ο χρόνος που απέμενε μέχρι την ολοκληρωτική τους καταστροφή ήταν λίγος.

Με δαπάνη των κατοίκων του χωριού (καλύφθηκαν από τα έξοδα μετακίνησης μέχρι η προμήθεια αναλώσιμων υλικών, χημικών κ.α) κλιμάκιο συντηρητών της 13^ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ηρακλείου προέβη στην συντήρηση όλου αυτού του θησαυρού.

Στον κυρίως ναό δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοθαυμάσει. Οι μορφές των φορητών εικόνων είναι πολύ ιδιαίτερες, το ίδιο και οι διακοσμητικές λεπτομέρειες σε διάφορα σημεία του.

Στην κόγχη του Ιερού σώζεται τοιχογραφικός διάκοσμος, που δυστυχώς έχει υποστεί ανεπανόρθωτη φθορά, εικάζεται όταν χτυπήθηκε σε πολλά σημεία του για να δημιουργηθεί ευνοϊκό υπόστρωμα ώστε να «πιάσει» το κονίαμα που τοποθετήθηκε για να τον καλύψει.

Ο αρχαιολόγος Μιχάλης Ανδριανάκης υπολογίζει πως οι τοιχογραφίες του ναού φιλοτεχνήθηκαν στα τέλη του 13^ου αιώνα με αρχές του 14^ου.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου έχει υποστεί ήδη μια πρώτη σημαντική συντήρηση, αφότου ομάδα ειδικών συντηρητών και αρχαιολόγων εξέτασε συστηματικά, μελέτησε και τεκμηρίωσε τις ανάγκες του σ' επίπεδο συντήρησης προσδιορίζοντας υλικά και μεθόδους κατάλληλα για την περίπτωση του.

Επίσης βάση μελέτης έγιναν μικρής έκτασης εργασίες αποκάλυψης και συντήρησης του ζωγραφικού στρώματος στις εσωτερικές επιφάνειες του ναού.

Ωστόσο, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, απομένουν ακόμα να γίνουν εργασίες που θα ολοκληρώσουν τη συντήρηση στους τοίχους όπου υπάρχουν τοιχογραφίες.

Από τον Giuseppe Gerola και το βιβλίο του, σε μετάφραση Στ. Σπανάκη, «Βενετικά Μνημεία της Κρήτης (Εκκλησίες)» μαθαίνουμε πως ο χωρισμός του νάρθηκα του Αγίου Γεωργίου Καμαριώτη σε τρία διαμερίσματα οφείλεται στο γεγονός ότι είναι κάθετος με τον άξονα της εκκλησίας και υψηλός, όπως το μεσαίο κλίτος, ενώ στη διασταύρωση του υπάρχει ο τρούλος του ναού.

Ο ίδιος περιγράφοντας τις εισόδους σε ναούς επισημαίνει πως ενώ συνήθως φέρουν πολλαπλές σειρές piedritti και κιονίσκους, τις περισσότερες φορές στριφτούς, έχοντας σχεδόν πάντα υπέρθυρα υποβασταζόμενα από μενσολίνες, στην περίπτωση του Αγίου Γεωργίου αντί για μενσολίνες έχουμε δύο μικρά λιοντάρια.

Τμήματα από το διάκοσμο του ναού αφαιρέθηκαν, κατά το παρελθόν, και τα βλέπουμε σήμερα ενσωματωμένα στην τουρκική κρήνη του χωριού

Η παράδοση θέλει ο συγκεκριμένος ναός να διέθετε, κατά το παρελθόν, μια καμπάνα τόσο αριστοτεχνικά κατασκευασμένη η οποία, λόγω και της θέσης του Καμαριώτη, μεταξύ των νομών Ηρακλείου και Ρεθύμνου, είχε γίνει έμπνευση για το εξής λαϊκό δίστιχο:"Άι Γιώργη Καμαριώτη, Κατρινέ και Ρεθεμνιώτη, την καμπάνα σου χτυπούνε κι από τα Χανιά ακούνε".

Σύμφωνα με τους τοπικούς θρύλους μάλιστα η καμπάνα αυτή έφερε χρυσό βόλι και όταν ήλθαν οι Τούρκοι την έκρυψαν οι κάτοικοι της περιοχής για να μην την βρουν οι εχθροί.

Έλεγαν, στα μετέπειτα χρόνια, πως πιθανότερο σημείο, που χρησιμοποιήθηκε ως κρυψώνα της, να ήταν ο βράχος πάνω στον οποίο είναι κτισμένος ο Άγιος Γεώργιος, πράγμα που φυσικά δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε ιστότοπο, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)