Ο Αύγουστος με τα μερομήνια του και την αυστηρή νηστεία της Παναγίας

"Αύγουστε καλέ μου μήνα να ‘σουν δυο φορές τον χρόνο". 

Να που μπήκαμε αισίως στον Αύγουστο το μήνα των διακοπών, της αυστηρής νηστείας για τη γιορτή της Παναγίας αλλά και την απαρχή του χειμώνα, όπως λέει ο λαός μας.

Ο Αύγουστος ήταν ο έκτος μήνας στο ρωμαϊκό ημερολόγιο και λεγόταν sextilis, αλλά προς τιμήν του Οκταβιανού Αύγουστου τον μετονόμασαν σε Αύγουστ (Σεβαστός) το έτος 8 π.Χ. 

Ο ίδιος ο Οκταβιανός τομ 4 π.Χ. πρόσθεσε μια ακόμα μέρα. Λέγεται ότι το έκανε για να μην υστερεί ο μήνας αυτός, ο αφιερωμένος στον ίδιο, σε μέρες από τον Ιούλιο που είχε 31 μέρες και ήταν αφιερωμένος στον Ιούλιο καίσαρα. 

Αντίστοιχος μήνας των αρχαίων Ελλήνων ήταν ο Μεταγειτνιών, ενώ στο Βυζάντιο ήταν ο τελευταίος μήνας και η 31 Αυγούστου λεγόταν κλειδοχρονιά. Ο λαός τον ονόμασε συκολόγο, Δριμάρη, Αλουστο, Πενταφάγη, παχομύγη, τραπεζοφόρο.

Ο μήνας αυτός συνδέεται με τη μεγάλη γιορτή του καλοκαιριού, την Κοίμηση της Θεοτόκου. Όλο το διάστημα μέχρι τη γιορτή η εκκλησία μας επιβάλει αυστηρή νηστεία. Νηστεύουμε δηλαδή ακόμα και το λάδι όλες τις ημέρες. Κρασί και λάδι μπορεί να μπει στο τραπέζι μας μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές που παρεμβάλλονται. Ψάρι τρώμε μόνο στην εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου ενώ αν η μέρα της Κοιμήσεως  συμπέσει με Τετάρτη ή Παρασκευή, τρώμε μόνο ψάρι και όχι κρέας.

Σε αλλοτινές εποχές που οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να ερμηνεύσουν τις καιρικές αλλαγές και άλλα φυσικά φαινόμενα τις απέδιδαν στα κακά πνεύματα και στις δαιμονικές παρουσίες που ζηλεύουν την ανθρώπινη ευτυχία. 

Έτσι λοιπόν πίστευαν ότι την όμορφη αυτή εποχή για τους ανθρώπους «χαλούσαν» τα κακά πνεύματα. Είναι οι δρίμες του Αυγούστου ή δρίματα. Η λέξη παράγεται από την λέξη δριμύς. Τα κακοποιά πνεύματα που κυριαρχούν αυτές τις μέρες φέρονται με σκληρότητα στους ανθρώπους και καταστρέφουν τις σοδειές και την υγεία τους.

Στην Κύπρο τις αποκαλούσαν «κακαουστιές», κακές μέρες. Πίστευαν ότι διαρκούν από τρεις ως δώδεκα μέρες. Τα ξωτικά αυτά, οι καλικάντζαροι του καλοκαιριού, γυρίζουν στα βουνά και τα λαγκάδια και επηρεάζουν τα νερά. 

Αντίστοιχες δυσοίωνες μέρες εθεωρούντο και οι έξι πρώτες μέρες του Μαρτίου σχετική παροιμία το επιβεβαιώνει: «Τ΄ Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα», δηλαδή τον Αύγουστο σαπίζουν τα υφάσματα και τον Μάρτιο τα ξύλα.

Τις πρώτες μέρες του Αυγούστου «μηνολογιάζουν», δηλαδή προβλέπουν τον καιρό για όλους τους μήνες του χρόνου. Είναι τα γνωστά μερομήνια. Από τον καιρό των δώδεκα πρώτων ημερών μάντευαν τον καιρό όλου του χρόνου.

Στον Πόντο τις έλεγαν «σαπέας» (από το ρήμα σαπίζω). Στη διάρκεια τους δεν έπλεναν τα ρούχα, γιατί πίστευαν ότι θα σαπίσουν, δεν λούζονταν για να μην πέσουν τα μαλλιά τους, δεν έκοβαν ξύλα για να μην σκουληκιάσουν, δεν έκαναν γάμους ούτε βαπτίσεις. Δεν έμπαιναν στους κήπους για να μην σαπίσουν τα φυτά, δεν έκαναν ούτε τουρσιά. Όλα αυτά τα παθήματα τα έλεγαν «αυγουστιάσματα».

Οι τσοπάνηδες την πρωταυγουστιά είχαν και τη σκυλομαντεία. Σηκώνονταν πολύ πρωί, βαθιά σχεδόν χαράματα, και κοίταζαν τα σκυλιά πως κοιμούνται. Αν αυτά κοιμούνταν ξάπλα με τεντωμένα τα πόδια, έλεγαν : Καλοχειμωνιά θά’χουμε και γλυκοκαιριά. Αν τα έβλεπαν να κοιμούνται μαζεμένα, κουλουριασμένα με το κεφάλι χωμένο στα πόδια τους, τους έλεγαν: Κακοχειμωνιά θά’χουμε φέτος, κακοχειμωνιά με χιόνια και παγοβροχιές.

Κατά τη λαϊκή παράδοση ο Αύγουστος είναι ο μήνας που τρέφει τους άλλους έντεκα. Οι περισσότεροι καρποί συλλέγονταν αυτόν τον μήνα.  Καπνός, καρύδια, σταφύλια, δαμάσκηνα, απίδια ωρίμαζαν την εποχή αυτή.Λένε επίσης "από Αύγουστο χειμώνας" για να δείξουν πως φτάνουμε στο τέλος του καλοκαιριού και πρέπει να προετοιμαστούμε.