Βίλα Αριάδνη: Το βασίλειο του Άρθουρ Έβανς, δίπλα στην Κνωσό

Έχουν πυκνώσει τα τελευταία χρόνια οι εκδηλώσεις που ανοίγουν την πόρτα της περίφημης Βίλας Αριάδνη στο ηρακλειώτικο κοινό κι έτσι όλο και περισσότεροι έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά το βασίλειο του άγγλου αρχαιολόγου Άρθουρ Έβανς, δίπλα από την Κνωσό.

Η βίλα «Αριάδνη» κατασκευάστηκε το 1906, σύμφωνα με τις επιθυμίες και τις υποδείξεις του ίδιου του Evans, για να αποτελέσει κατοικία και χώρο εργασίας του ίδιου και των συνεργατών του. Βλέποντας τις όμορφες γωνιές στον κήπο του και τις βεράντες της βίλας δεν μπορείς παρά να φανταστείς τον Έβανς με την παρέα του τα βράδια να μοιράζονται ατέλειωτες, ενθουσιώδεις, συζητήσεις για όλον αυτό το θησαυρό, που στη διάρκεια της ημέρας, ανακάλυπταν στη διπλανή Κνωσό.

Η αρχιτεκτονική μελέτη του κτηρίου έγινε από τον Ch. Doll και περιλάμβανε στοιχεία βρετανικής και ελληνικής αρχιτεκτονικής. Εκτός από το κτήριο, ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε και στη διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου και του κήπου, ο οποίος αποτελεί παράδειγμα του βρετανικού landscape της βικτωριανής περιόδου.

Η κάτοψη του κτηρίου είναι χαρακτηριστική του τρόπου ζωής του άγγλου ιδιοκτήτη. Το ελαφρά υπερυψωμένο ισόγειο φιλοξενούσε τη βιβλιοθήκη μαζί με την τραπεζαρία, ενώ το ημιυπόγειο τα διαμερίσματα του Evans, δηλαδή τα υπνοδωμάτια και το λουτρό με τον περίφημο εξοπλισμό: την μπανιέρα και το χάλκινο θερμοσίφωνο. Το πάχος της τοιχοποιίας και η κατασκευή του ημιυπογείου εξασφάλιζαν αφενός τη στατική επάρκεια του κτηρίου και αφετέρου δροσιά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Για τη στέγαση ο Doll επέλεξε το σύστημα των θολίσκων. Η προμήθεια των υλικών ήταν αρμοδιότητα του αρχιτέκτονα. Πολλά, μάλιστα, από αυτά έφτασαν στην Κρήτη από το εξωτερικό: ξυλεία από τη Βουλγαρία, τσιμέντα από την εταιρεία Portland Gesellschaft Lengenfeld της Τεργέστης, κουφώματα, λουτρά, θύρες και σίδερα από την Αγγλία.

Στα τέλη φθινοπώρου του 1906 η κατασκευή είχε ολοκληρωθεί, ενώ έως τις αρχές Απριλίου του 1907 πραγματοποιήθηκαν παραγγελίες για δένδρα του κήπου από την Αθήνα.

Δεν υπάρχουν πληροφορίες αν ο Evans δημιούργησε μόνος του τα περίπου τέσσερα στρέμματα κήπου που περιβάλλουν τη βίλα. Δεν είναι γνωστά, επίσης, αρκετά για την αρχική φύτευση, εκτός από τα μεγάλα δέντρα, όπως τα κυπαρίσσια, τους αξιοθαύμαστους φοίνικες στην μπροστινή όψη του κτηρίου και τα πεύκα, που όλα χρονολογούνται στην πρώτη δεκαετία του 1900.

O κήπος είχε μεσογειακό χαρακτήρα: ένας τόπος με σκιερά μονοπάτια φτιαγμένα από βότσαλα, αντί των μεγάλων επιφανειών από γκαζόν των αγγλικών κήπων.

Ο χώρος ανάπαυσης –όπου μπορούσε να απολαύσει κανείς τον δροσερό αέρα τις βραδινές ώρες μετά από τις ζεστές μέρες με την έντονη μυρωδιά του γιασεμιού να σκεπάζει τα πάντα– ήταν πιθανώς σε μια από τις δυο βεράντες, παρά στον ίδιο τον κήπο.

Στα μεγάλα μπροστινά παρτέρια της εισόδου βρίσκονται τρία μεγάλα σπάνια πεύκα από τα Κανάρια νησιά (Pinus canariensis) μαζί με αρκετούς φοίνικες δυο διαφορετικών ειδών: Phoenix canariensis και Washingtonia filifera.

Αυτοί φυτεύτηκαν απέναντι από την κλίμακα της εισόδου, σε μεγάλο παρτέρι ελλειψοειδούς σχήματος στην περίμετρο του οποίου διαμορφώνεται χαμηλός φράχτης από Pittosporum tobira. Εκεί τοποθετήθηκε και το άγαλμα του αυτοκράτορα Αδριανού που βρέθηκε στην περιοχή.

Στο πλαίσιο των εργασιών συντήρησης – αποκατάστασης του ανακτόρου της Κνωσού και αναβάθμισης του ευρύτερου χώρου πραγματοποιήθηκε, με χρηματοδότηση από τα ΠΕΠ Κρήτης η αποκατάσταση του κτηρίου και του κήπου.

Οι εργασίες αυτές ολοκληρώθηκαν το 2002. Αφορούσαν στη μερική αποκατάσταση της τοιχοδομίας, στην αποκατάσταση ή ανακατασκευή των κουφωμάτων και των δαπέδων, στη θερμομόνωση και υγρομόνωση του δώματος, καθώς και σε νέες ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και νέα συστήματα θέρμανσης και αποχέτευσης.

Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ κρίθηκε απαραίτητο να γίνουν νέες επεμβάσεις, λόγω προβλημάτων που οφείλονται στην ιδιαιτερότητα της κατασκευής της βίλας (λιθοδομή με ενσωματωμένες υδρορροές και μεταλλικές δοκοί), σε έδαφος με προβλήματα καθίζησης.

Επίσης πέντε από τους αιωνόβιους φοίνικες του κήπου προσβλήθηκαν από τον «κόκκινο ρυγχωτό κάνθαρο των φοινικοειδών». Για την αντιμετώπισή του κλαδεύτηκαν τα προσβεβλημένα δέντρα, προστατεύθηκαν οι κόμες τους με δίχτυ και έγινε ψεκασμός με τα κατάλληλα φάρμακα.

Έκτοτε, γίνεται τακτικός ψεκασμός, με ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Με πρόταση της Επιστημονικής Επιτροπής Κνωσού ο ιστορικός κήπος της βίλας «Αριάδνη» χαρακτηρίστηκε το 2012 Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης.