Η Κρήνη του ανύπαρκτου Δελημάρκου που έκανε τους Τούρκους να το βάζουν στα πόδια

 Οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε ως Κρήνη του Δελημάρκου κι όχι ως Priuli ή Fontana nuova, όπως είναι τα άλλα δύο ονόματα της.

Βρίσκεται πίσω από το Μποδοσάκειο Δημοτικό Σχολείο στο Ηράκλειο, κοντά στην Πύλη του Δερματά, ανάμεσα σε παλιά κτίσματα.

Κατασκευασμένη το 1666 (MDCLXVI) από τον γενικό προβλεπτή Antonio Priuli, ξεχωρίζει για την ωραία διακόσμηση της με κίονες και πεσσούς, με κιονόκρανα κορινθιακού τύπου αλλά και το τριγωνικό της αέτωμα.

Το όνομα του Χουσείν Γαζή Πασά αναγράφεται σε τουρκική επιγραφή, στο μέσο της Κρήνης, καθώς ήταν εκείνος που την επανατροφοδότησε με νερό.

Η κατασκευή της προέκυψε όταν οι Τούρκοι, ενώ πολιορκούσαν το Χάνδακα, έκοψαν την παροχή νερού στην Κρήνη Μοροζίνι κι αυτό ανάγκασε τις αρχές της πόλης να αναζητήσουν αλλού νερό.

 Ο Antonio Priuli εντόπισε φλέβα νερού απέναντι στον προμαχώνα Βηθλεέμ, το οποίο και οδήγησε στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται η Κρήνη Δελημάρκου.

Στην σχετική έκθεση του αναφέρει χαρακτηριστικά: "Κατασκευάστηκε επίσης μια καινούργια κρήνη, κοντά στην πόρτα του Δερματά, στην οποία διοχετεύτηκε το πηγαίο νερό πολλών πηγαδιών, που βρίσκονται έξω από την καστρόπορτα-αντέρεισμα εξωτερική πλευρά της τάφρου-που με υπόγειες στοές ενώνονται σε ένα αυλάκι σκεπασμένο, 500 περίπου βήματα μάκρος, και διοχετεύει το νερό όλων των πηγαδιών".

Η περιοχή που ήταν τα πηγάδια αυτά, επισημαίνει ο Στ. Σπανάκης,  είναι ανάμεσα στους δρόμους Πυράνθου, Τάρρας, Χαλκηδόνος, Αυλώνος ενώ η υπόγεια  στοά σώζεται στην εξωτερική πλευρά της τάφρου, απέναντι από τον προμαχώνα Βηθλεέμ.

Η τουρκική επιγραφή στο μέσο της Κρήνης

 Η ονομασία Δελημάρκου επικράτησε, για τη συγκεκριμένη Κρήνη, επί Τουρκοκρατίας και όπως μας διηγήθηκε η αρχαιολόγος Λιάννα Σταρίδα υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία πίσω από το όνομα Δελημάρκος, που δεν ήταν ένα υπαρκτό πρόσωπο.

 Το Δελημάρκος είναι σύντμηση των λέξεων Ντελί και Μάρκος που σημαίνουν έφιππος Μάρκος.

Σύμφωνα με τον θρύλο, κάθε φορά που οι γενίτσαροι, οι οποίοι διέμεναν εκεί κοντά στο στρατώνα τους και συγκεκριμένα στο μετέπειτα Καπνοκοπτήριο, και γενικά οι Τούρκοι, έκαναν γιουρούσι στη γειτονιά λέγεται πως άκουγαν τις οπλές του αλόγου του Αγίου Μάρκου, προστάτη της Βενετίας και των κτήσεων της.

Αυτός ο ήχος ήταν τόσο απόκοσμος που τρόμαζε τους Τούρκους και τους ανάγκαζε να απομακρύνονται από το σημείο. Έτσι ο έφιππος Μάρκος, που ουσιαστικά λειτουργούσε πως προστάτης της γειτονιάς αυτής, έδωσε το όνομα του και  στην Κρήνη που υπήρχε εκεί.