Το βενετσιάνικο παρελθόν του Πενταμοδίου και η περίτεχνη Κρήνη του

Στο Πενταμόδι, περίπου 17 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, διασώζεται μια εντυπωσιακή βενετσιάνικη κρήνη.

Φέρει το οικόσημο του οίκου των βενετσιάνων ευγενών Querini και χρονολογείται κάπου στα τέλη του 16ου αιώνα.

Χωριό με εύφορη γη το Πενταμόδι θυμούνται οι παλιοί πως διέθετε  βρύσες και πολλά πηγάδια.

Η εν λόγω Κρήνη, κατά το παρελθόν, βρισκόταν χαμηλότερα από το επίπεδο του σημερινού δρόμου και όπως μου διηγήθηκαν κάτοικοι του χωριού ως παιδιά έπαιζαν εκεί και πλατσούριζαν κατεβαίνοντας τουλάχιστον 15-16 σκαλοπάτια.

Στο σημείο εκείνο υπήρχαν και γούρνες όπου οι γυναίκες του χωριού έπλεναν τα ρούχα τους ενώ οι άντρες πότιζαν τα ζώα τους.

Η κρήνη διέθετε τρεις βρύσες και είχε στη βάση της κεφάλι λιονταριού, που σήμερα δυστυχώς έχει σχεδόν κρυφτεί λόγω μπαζώματος.

Η κορυφή της Κρήνης

Μια εικόνα της μορφής που είχε η κρήνη, πριν ο χρόνος και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις την "τραυματίσουν", μας δίνει ο  Giuseppe Gerola, ο οποίος κατέγραψε τα βενετικά μνημεία της Κρήτης κατά την περιήγηση του στο νησί μας.

Την αποτύπωσε σε φωτογραφία όπου φαίνεται η κρήνη σε σαφώς πολύ καλύτερη κατάσταση, σε σχέση με την τωρινή. Σήμερα το μνημείο αυτό, όπως και τόσα άλλα, είναι αφημένο στην τύχη του, παραχωμένο μέσα σε τσιμέντο και χώμα, με τις πέτρες του να διαλύονται σιγά σιγά και να αποκολλούνται απ αυτό.

Η φωτογραφία του Giouseppe Gerola

Το βενετσιάνικο παρελθόν του Πενταμοδίου δεν μαρτυρά όμως μόνο αυτή η κρήνη. Για πρώτη φορά το Πενταμόδι αναφέρεται σε συμβολαιογραφικά έγγραφα του 1271.

Το 1280 ήταν φέουδο του Francesco de Molino, το 1348 πέρασε στα χέρια του ποιητή Στέφανου Σαχλίκη ενώ το 1389 μαρτυρείται ως φέουδο του Franciscus de Molino. Εξάλλου το 1390 ζητά να το εκμισθώσει ως φέουδο ο Niccolo Pasqualigo.

Ο Στέφανος Σαχλίκης έχει συνδέσει το όνομα του με το Πενταμόδι. Γεννήθηκε στο Χάνδακα το 1331 από Έλληνες γονείς, που δεν αποκλείεται να είχαν ασπασθεί το καθολικό δόγμα.

Ο πατέρας του ανήκε στην εύπορη αστική τάξη του Χάνδακα και ήταν μέλος του συμβουλίου των Κλητών ενώ του ανήκαν φέουδα σε διάφορα μέρη της Κρήτης, όπως το Πενταμόδι, το Κεραμούτσι, ο Κουφός στα Χανιά και η Πυργιώτισσα.

Ο πατέρας και η αδελφή του πέθαναν στο λοιμό του 1348 κι εκείνος έμεινε μόνος κληρονόμος της οικογένειας.

Όπως ο ίδιος αναφέρει στην αυτοβιογραφία του τα επόμενα χρόνια έζησε έκλυτο βίο στο Χάνδακα. Σπατάλησε την περιουσία του σε γυναίκες ελευθέρων ηθών και σε τυχερά παιγνίδια, ενώ χρεώθηκε σε εβραίους τοκογλύφους και κατέληξε στη φυλακή.

Όταν αποφυλακίστηκε η μόνη γη που του είχε απομείνει ήταν στο Πενταμόδι, όπου και μετακόμισε.

Εκεί όμως αντί να ασχοληθεί με τη γη του το έριξε στο κυνήγι. Δεν έκανε με κανέναν από το χωριό παρέα γιατί δεν ήταν ευγενείς και μορφωμένοι άνθρωποι σαν εκείνο αλλά, όπως ο ίδιος περιγράφει, ήταν άξεστοι, κουρελήδες, φωνακλάδες, μπεκρήδες και μαχαιροβγάλτες.

Τελικά μετά από 11 χρόνια παραμονής στο Πενταμόδι επέστρεψε στην πόλη όπου ο δούκας του ανέθεσε τα καθήκοντα του δικηγόρου.

Ότι απέμεινε και ξεχωρίζει από το κεφάλι του λιονταριού στη βάση της Κρήνης που μπαζώθηκε

Η ποίηση του, σε δεκαπεντασύλλαβο, ήταν τολμηρή, επηρεασμένη κυρίως από τις γυναίκες ελευθέρων ηθών.

Επίσης στο Πενταμόδι διασώζονται τοπωνύμια λατινικής προέλευσης, που μαρτυρούν το ενετικό πέρασμα, όπως Αμπονιανά, Καβούσα, Καλαμούτσι, Λούμπιδο (ρυάκι), Μαρκέτο λάκκος, Μεζάρια, Μουσούρων ρυάκι, Μπαλτζή ρυάκι, Μπενεδέτες, Νταγκαλή, Παγάνα, Σαχλή ρυάκι, Τζάβιδος, Τζώρτζ παπούρι.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)

(Πληροφορίες αντλήθηκαν από την έκδοση του Δήμου Μαλεβιζίου "Το Μαλεβίζι" )