Αξίζει να δούμε πως λειτουργούσε ο μινωικός χρόνος, βασιζόμενοι σε στοιχεία που συνέλεξε και παρουσίασε στο Συνέδριο της Ένωσης Ξεναγών Κρήτης ο Αμερικανός συγγραφέας και ερευνητής Δρ Jack Dempsey.
Ο κ Dempsey ζει τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη και μιλώντας μαζί του είναι εύκολο να διακρίνεις το θαυμασμό του για τους Μινωίτες και τα όσα εκπληκτικά είχαν καταφέρει.
Αποτέλεσμα αυτού του θαυμασμού είναι το βιβλίο του "Calendar House: Clues to Minoan Time from Knossos Labyrinth" στοιχεία για το οποίο μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του ancientlights.org
Σύμφωνα με τον Αμερικανό συγγραφέα, παρά τα 100 χρόνια που μελετάμε τους Μινωίτες, υπάρχουν ακόμα 2 μεγάλα άλυτα μυστήρια: ως προς κεντρικό σύστημα μέτρησης του χρόνου τους και ως προς το πώς λειτουργούσε το πολιτικό σύστημα οργάνωσης και εξουσίας τους, έτσι ώστε να κρατά ενωμένες τόσες πολλές και ανεξάρτητες μεταξύ τους κοινότητες και περιοχές.
Ο κ Dempsey αναφέρει πως ο «Μίνωας», στη γλώσσα και στην παράδοση, συνδέεται με τον ήλιο, τη σελήνη και τα αστέρια. Ο Μινωίτης Βασιλιάς, παρότι αποκαλούνταν βασιλιάς κυβερνούσε 8-9 χρόνια, και όχι ισόβια, όπως για παράδειγμα ο Φαραώ.
Στον αυθεντικό θρόνο του στην Κνωσό υπάρχουν ευδιάκριτα κάποια στοιχεία. Οι αρχαιολόγοι συμφωνούν ότι υπάρχει ένας δίσκος, που μπορεί να είναι ήλιος ή κάποιο άστρο.
Κάτω από το δίσκο υπάρχει μια απεικόνιση σε σχήμα μηνίσκου, πιθανότατα η νέα σελήνη. Και κάτω από το δίσκο και το μηνίσκο της νέας σελήνης, ένα σχέδιο σαν βουνό, με ένα ζευγάρι κέρατα.
Είναι εντυπωσιακή η ανακάλυψη που έκανε το 2002, η Βρετανίδα αρχαιολόγος Lucy Goodison αναφορικά με το τι συμβαίνει με τον ήλιο σε κάθε Χειμερινό Ηλιοστάσιο μέσα στην αίθουσα του θρόνου στην Κνωσό.
Κατά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, μέσα στο καταχείμωνο, ο ήλιος «πεθαίνει» στο πιο αδύναμο σημείο του κύκλου του, και κατόπιν αρχίζει ξανά την καινούρια πορεία του. Εκείνη την ημέρα, λοιπόν το φως του ήλιου εισέρχεται από τη νότια εξώθυρα, περνά μέσα από τη βόρεια εσώθυρα και αγγίζει το θρόνο της Κνωσού.
Οι Μινωίτες προκύπτει πως τοποθέτησαν το θρόνο και τις πόρτες μέσα στο χώρο σε συμφωνία με το χρόνο κι αυτή είναι η καλύτερη απόδειξη που μπορούσαν να μας δώσουν σχετικά με την πρωτοχρονιά τους.
Αυτός είναι ο κεντρικός άξονας τους για τη μέτρηση ημερών, μηνών, ετών και χρονικών κύκλων: το κεντρικό, συμβολικό σημείο όπου η Μινωική κοινωνία συνδέεται με τους κύκλους της φύσης και τη μεγάλη της δύναμη για αναγέννηση.
Η φάση της σελήνης που περισσότερο ταιριάζει με το νεαρό, καινούριο ήλιο του καταχείμωνου είναι αυτή που υπάρχει πάνω στο θρόνο του Μίνωα.
Ας δούμε όμως τι συμβαίνει έξι μήνες αργότερα, την ημέρα του Θερινού Ηλιοστασίου: Ο ήλιος στο ζενίθ της ισχύος του, εισέρχεται και πάλι στο δωμάτιο, από την απέναντι βορινή εξώθυρα και περνά μέσα από τη νότια εσώθυρα. Από αυτή την θερινή του κορυφή βουτά κάτω, μέσα στις σκιές και στο σκοτάδι του υπόγειου λάκκου της «λεκάνης καθαρμών», που βρίσκεται απέναντι ακριβώς από το θρόνο.
Πέρα από τον ήλιο και τη σελήνη στο θρόνο βλέπουμε ένα κερασφόρο βουνό. Τα κέρατα, ενός βουνού ή ενός ταύρου αποτελούσαν σημαντικά και κεντρικά σύμβολα για τους Μινωίτες. Ο κ Dempsey τονίζει πως ο αρχαιολόγος Sandy MacGillivray έδειξε ότι οι Μινωίτες πιθανόν δανείστηκαν ορισμένες σημασίες για το κερασφόρο βουνό από τους Αιγύπτιους. Η φιγούρα τους, που ονομάζεται "djew" απεικόνιζε τα ταφικά βουνά των οικογενειών και των προγόνων στις δυο πλευρές της κοιλάδας του Νείλου.
Η Αυστραλή αρχαιολόγος Louise Hitchcock είχε καταδείξει πως αυτά τα «κέρατα του καθαγιασμού» σηματοδοτούσαν την είσοδο σε χώρους ιερούς. Από τη μεριά του ο Jeffrey Soles και άλλοι απέδειξαν πως οι Μινωίτες φρόντιζαν με μεγάλη προσοχή τους χώρους ταφής της οικογένειάς τους για πολλές γενιές.
Η Goodison ανακάλυψε πως οι δύο μεσαίες θύρες της αίθουσας του θρόνου συμπίπτουν με τις ετήσιες «ημέρες των νεκρών», πράγμα που φανερώνει έναν λαό πολύ συντηρητικό, με μακρόχρονη μνήμη.
Όπως και οι Αιγύπτιοι, έτσι και οι Μινωίτες, ως άτομα, προέρχονταν από τους προγόνους τους και σε αυτούς επέστρεφαν. Η εναρμόνιση με τις αρχαιότερες μεθόδους και τις αξίες της οικογένειάς τους ήταν ο τρόπος να διατηρούν την ευημερία και την ευταξία, σε αυτή τη ζωή και επιπλέον σήμαινε την υπόσχεση μιας αναγέννησης και νέας ζωής στην επόμενη.
Είναι γνωστό πως η Μινωική θρησκεία ξεκίνησε στα βουνά, πάνω στις κορυφές και τις σπηλιές και η Κνωσός εμπεριέχει χαρακτηριστικά των βουνών, των κορυφών και των σπηλαίων σε όλη της την έκταση.
Η αρχαιολογία μας λέει ότι η Κνωσός δεν χτίστηκε από έναν βασιλιά ή μια βασιλική οικογένεια αλλά χτίστηκε και αποτέλεσε το κοινό τελετουργικό κέντρο, όχι σύμφωνα με ταξικές κοινωνικές διαβαθμίσεις, αλλά μέσω των σχέσεων ανάμεσα στις Μινωικές οικογένειες.
Αν παρατηρήσει κανείς το θρόνο στο μινωικό ανάκτορο της Κνωσου , σε αντίθεση με τους περισσότερους θρόνους γνωστών βασιλιάδων και Φαραώ, αυτός βρίσκεται απέναντι και περιβάλλεται από πολλά καθίσματα για άλλους ανθρώπους. Δε μοιάζει να είναι χώρος όπου ένα άτομο αποφασίζει τα πάντα μόνο του
Στο σημείο αυτό ο κ Dempsey μας βάζει σ ένα άλλο ζήτημα, όχι όμως άσχετο με τα προηγούμενα, διερωτώμενος γιατί οι Μινωίτες ύφαιναν το σχήμα της Λάβρυς, του διπλού πέλεκυ, στα ρούχα τους και γιατί οι κοινοί Μινωίτες, αλλά και η ελίτ τους, ήθελαν το ταξίδι προς την άλλη ζωή να φωλιάζει μέσα στο σχήμα το διπλού πέλεκυ;
Όπως δείχνει ο Σουηδός αστρονόμος Goran Henriksson, οι Μινωίτες πιθανόν έβλεπαν το διπλό πέλεκυ ακόμα και στον αστερισμό του Ωρίωνα.
Είναι περίεργο που κάθε χρόνο, η ακτίνα του ήλιου του Χειμερινού Ηλιοστασίου διασταυρώνεται με τον ήλιο του Θερινού Ηλιοστασίου ακριβώς στο κέντρο της αίθουσας του θρόνου στην Κνωσό σχηματίζοντας ένα αόρατο Χ. Το Χ είναι ένα σχήμα που πλησιάζει πολύ το διπλό πέλεκυ.
Το 2012, ο Peter Warren, ένας από τους μεγαλύτερους αρχαιολόγους για τη Μινωική Κρήτη, εξέδωσε μια κριτική σύνοψη των 25 ετών της Μινωικής έρευνας.Ο Warren βρήκε 2 βασικά χαρακτηριστικά στον κόσμο τους.Το ένα ήταν η «ετεραρχία», μια συνεχής "μεταβαλλόμενη αστάθεια" ανάμεσα σε πολύ ανεξάρτητες κοινότητες.Το άλλο ήταν κάποιου είδους οργανωτική εξουσία, πιθανόν στην Κνωσό ,που χρησιμοποιούσε παραδοσιακές πρακτικές, όπως δημόσιους εορτασμούς και φεστιβάλ, ώστε να κρατήσει ενωμένη αυτή την ποικιλόμορφη κοινωνία για πολλούς αιώνες ειρήνης.
Αν η αρχαιολογία δεν είναι σε θέση να μας δείξει κάποιον Μινωικό δικτάτορα ή παντοδύναμο βασιλιά, τότε μένουμε με την Κνωσό στη θέση του πλέον εξελιγμένου τηρητή του χρόνου και του πλέον αποτελεσματικού οργανωτή ολόκληρου του έργου των Μινωιτών.
Ελένη Βασιλάκη
(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.