Ο τουρκικός Κούλες του Κρυονερίου στα σύνορα με την Αξό

Λιγοστές πέτρες έχουν σήμερα απομείνει πάνω στο ύψωμα ,με την πανοραμική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις, για να θυμίζουν πως εκεί κάποτε ήταν κτισμένος από τους Τούρκους ένα στρατιωτικό παρατηρητήριο. 

Ο Κούλες του Κρυονερίου, για τον οποίο ο λόγος, βρίσκεται στα σύνορα  Κρυονερίου και Αξού, σ’ ένα υπέροχο σημείο που ανήκει στη Μονή Χαλέπας. Δε φαίνεται να καταλάμβανε μεγάλη έκταση όμως η περιοχή που επελέγη για να κτιστεί ήταν ιδανική για να μπορεί κανείς να βλέπει κάθε κίνηση σε μια πολύ μεγάλη απόσταση.

Ο χρόνος και οι άνθρωποι δεν φέρθηκαν ούτε σε αυτό το κτίσμα με σεβασμό.Έτσι αφού γκρεμίστηκε οι περισσότερες πέτρες του έγιναν πρώτη ύλη για την παρακείμενη δεξαμενή ενώ ότι απέμεινε στο σημείο είναι αδιάψευστος μάρτυρας πως εκεί υπήρχε κούλες, δηλαδή πύργος μέσω του οποίου ελέγχονταν στρατιωτικά η περιοχή.

Από τη βόρεια μεριά του ο Νομός Ρεθύμνου επικοινωνεί με το νομό Ηρακλείου από τα περάσματα της Αξού και του Φόδελε.

Από το πρώτο αυτό πέρασμα είχαν ξεχυθεί προς το Ηράκλειο οι ορδές των Τούρκων κατά τον πόλεμο του 1645-1669 αλλά και πολλές άλλες φορές από την επανάσταση του 1821 έως το 1898, που εγκατέλειψαν την Κρήτη. 

Όπως ήταν φυσικό το πέρασμα της Αξού είχε γεμίσει κουλέδες από τους Τούρκους του Αυνή Πασά για να ελέγχεται καλύτερα. Ανάμεσα στους γνωστότερους οι κουλέδες του Κρυονερίου (Ασυρώτων) και της Φλαμούρας. Ακόμα στην περιοχή του Γαράζου, στη θέση Αρμός, είχε κτιστεί Κούλες για να ελέγχεται αποτελεσματικά το εν λόγω πέρασμα.

Για την ιστορία ν' αναφέρουμε πως οι Κουλέδες της Κρήτης αποτελούν μοναδική ιδιαιτερότητα σε όλη την Ελληνική επικράτεια και τη νοτιοανατολική Ευρώπη και φαίνεται ότι ήταν τα τελευταία λιθόκτιστα οχυρά καθώς, μετά το 1872, η νέα σειρά πυροβολικών όπλων οδήγησε στην ανάγκη κατασκευής θωρακισμένων οχυρών. 

Το δίκτυο των Κουλέδων που δημιούργησαν οι Τούρκοι, στην Κρήτη περιελάμβανε πύργους ανά τρία χιλιόμετρα που χρησιμοποιούνταν κυρίως ως στρατιωτικά παρατηρητήρια.

Κεραίες κι μια παλιά δεξαμενή δίπλα στα ερείπια του Κουλέ

Η θέα χωρίς εμπόδια προς όλες τις κατευθύνσεις από τον Κουλέ Κρυονερίου 

(Πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Γιάννη Χρηστάκη "Ιστορικά Οχυρωματικά Μνημεία της Κρήτης)