Ασφεντιλιάς Τυμπακίου: Αφημένο στην τύχη του το μεγαλύτερο οχυρωματικό-αμυντικό έργο των Γερμανών στη Μεσόγειο

Οι εικονιζόμενες οχυρωματικές και αμυντικές εγκαταστάσεις του γερμανικού στρατοπέδου του Β Παγκοσμίου Πολέμου στον Ασφεντιλιά, στο Τυμπάκι, δεν παρουσιάζουν στοιχεία ικανά, κατά το Υπουργείο Πολιτισμού, για να το χαρακτηρίσει μνημείο, ούτε καν ιστορικό τόπο.

Της Ελένης Βασιλάκη

Κι εύλογα αναρωτιέται κανείς, τι περισσότερο αναζητά το αρμόδιο υπουργείο για να διασώσει ένα κομμάτι της ιστορίας μας (θλιβερό ναι, όμως υπαρκτό) και μαζί του το μεγαλύτερο αμυντικό-οχυρωματικό έργο που έκαναν οι Γερμανοί στη Μεσόγειο σε τούτη τη γωνιά της Κρήτης;

Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου ο Ασφεντιλιάς, μαζί με το δίκτυο στρατιωτικών εγκαταστάσεων που απλώνεται σε όλη τη Μεσαρά από την περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου, θα είχε γίνει το πιο περιζήτητο Θεματικό Πάρκο με χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.

Γιατί μπορεί οι Ναζί να αιματοκύλησαν την Κρήτη και να έκαναν φρικαλεότητες, ανείπωτες, όμως διέθεταν μια πολεμική μηχανή πάνω στην οποία αξίζει κανείς να σταθεί και να τη μελετήσει.

Και το στρατόπεδο του Ασφεντιλιά, κι όλες οι γερμανικές εγκαταστάσεις στη Μεσαρά, ήταν αυτό ακριβώς το πράγμα, μια καλοκουρδισμένη μηχανή άμυνας που κατασκευάστηκε σε χρόνο ρεκόρ και εκπλήσσει απίστευτα με τη δομή της.

Με τον χαρτογράφο, περιβαλλοντολόγο, ειδικό στα γεωχωρικά δεδομένα και ερευνητή εκείνης της περιόδου, Μιχάλη Σπυριδάκη, επισκεφθήκαμε τον Ασφεντιλιά και είδαμε από κοντά τους χώρους του στρατοπέδου, κάποιοι εκ των οποίων διασώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση, και που στο σύνολο τους, ακόμα κι όσοι αμυδρά διακρίνονται, μας προσφέρουν μια εξαιρετική και αυθεντική εικόνα της γερμανικής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.

Πριν προχωρήσουμε στην παρουσίαση του στρατοπέδου αυτού να διευκρινίσουμε πως οι Γερμανοί είχαν εγκαταστήσει την πυροβολαρχία Küsten Artillerie Abteilung στο Ασφεντιλιά, όπου εκτός από οχυρωματικά έργα έχουμε επιπλέον υπόγεια καταφύγια, ενώ από κει φώτιζαν με ένα τεράστιο προβολέα την ευρύτερη περιοχή του Τυμπακίου. Σε αυτή την πυροβολαρχία εντάσσονταν, μεταξύ άλλων, τα οχυρωματικά του Κομμού, του Καμηλαρίου, του Σίβα, στο Κεφάλι και την Οδηγήτρια.

Μια ακόμα πυροβολαρχία αυτή του Τυμπακίου, που ονόμαζαν Küsten Artillerie Abteilung Tympakioy, κάλυπτε τα οχυρωματικά του Αφρατιά, της Φαιστού, το αμυντικό τείχος του Στενού της Φαιστού, της Αγίας Τριάδας και της περιοχής Γωνιάς.

Σε ότι αφορά τώρα το στρατόπεδο του Ασφεντιλιά να πούμε πως η είσοδος του διακρίνεται ακόμα και σήμερα μέσα στα Πιτσίδια. Μέσα σε ένα παρακείμενο ελαιώνα, διασώζονται τμήματα τοίχων του στρατώνα των Γερμανών αλλά και μπούγκες.

Εδώ πιθανολογείται πως ήταν τα μαγειρεία

Εισερχόμενοι στους χώρους του στρατοπέδου, από την πλευρά του Καλαμακίου, βλέπουμε να σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση κτίσματα που μάλλον ήταν τα μαγειρεία του στρατοπέδου.

Πολλά τα χαρακώματα σε όλο το στρατόπεδο

Χαρακώματα, σε σχήμα ζικ-ζακ, υπάρχουν παντού, διάσπαρτα σε όλο το χώρο, ενώ ξεχωρίζουν τα στρογγυλά πυροβολεία που είχαν εγκαταστήσει, με διάμετρο 12 μέτρα, συνολικά πέντε σε αριθμό. Σε ένα απ αυτά είναι ευδιάκριτη η σιδερένια βάση του πολυβόλου στο κέντρο.

Στρογγυλά πολυβολεία

Το στρατόπεδο του Ασεφντιλιά διέθετε μέχρι και καζίνο για την αναψυχή των στρατιωτών του, ανοικτές δεξαμενές νερού, για τη συγκέντρωση βρόχινου νερού, τις οποίες επίσης βλέπουμε σε διάφορα σημεία.

Επιφανειακές μπούκες και υπόγειες βρίσκονται διάσπαρτες σε όλο το λόφο και απέναντι απ αυτόν, υπολογίζονται σε οκτώ τα υπόγεια καταφύγια τους εκεί . Ένα μεγάλο κομμάτι των στρατώνων σε αυτό το σημείο, σώζεται σε καλή κατάσταση.

Μάλιστα εντυπωσιάζουν σε σημεία των τοίχων τους λέξεις γραμμένες στα γερμανικά από στρατιώτες, αλλά και τμήματα από ζωγραφιές που τους κοσμούσαν, φιλοτεχνημένες κατά τα πρότυπα των ζωγραφικών έργων του Χίτλερ.

Ζωγραφιές πάνω στους τοίχους του στρατώνα

Σε πιο ψηλό σημείο του στρατοπέδου υπήρχαν τα διοικητήρια, τα οποία ανατίναξαν φεύγοντας από εκεί οι Γερμανοί και σήμερα τα βλέπουμε ένα σωρό από πέτρες. Όμως ένα τμήμα τοίχου, ίσως οροφής, αποκόπηκε κατά την έκρηξη και αυτούσιο κείτεται εκεί.

Τμήμα τοίχου του κτίσματος των δοικητηρίων

Γενικότερα να πούμε πως κατά την αποχώρηση τους οι Γερμανοί έβαλαν στο στρατόπεδο εκρηκτικά κι ότι σώζεται ως σήμερα μαρτυρά πως εκεί δεν πέτυχαν οι εκρήξεις.

Το στρατόπεδο του Ασφεντιλιά στα Πιτσίδια βρίσκεται σε ένα άκρως προνομιακό σημείο με θέα προς τη θάλασσα και όλη την γύρω περιοχή.

Ο μη χαρακτηρισμός του ως μνημείου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους ισοπέδωσης όσων κτισμάτων έχουν απομείνει εκεί, είτε για ανέγερση άλλων κτισμάτων είτε επειδή ο χρόνος δε σέβεται ότι εγκαταλείπουμε στην τύχη του.

Δεν είμαστε ειδικοί όμως μπορούμε να προτείνουμε, αφού χαρακτηριστεί ως μνημείο και ιστορικός τόπος, να δοθούν στους εκεί ιδιοκτήτες γης εκτάσεις σε άλλα σημεία ως αποζημίωση, από το Δήμο, ώστε αυτός ο χώρος να μετατραπεί σε θεματικό πάρκο του Β Παγκοσμίου Πολέμου.

Είναι βέβαιο πως με μικρές παρεμβάσεις και συντηρήσεις, η προσέλευση επισκεπτών θα είναι αθρόα αλλά κυρίως θα διατηρηθεί η ιστορική μνήμη, χωρίς την οποία δεν μπορούμε να έχουμε υπόσταση ως κοινωνία.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)