Το ιερό μαυραγκάθι στο ναό της Αγίας Παρασκευής στο Λαράνι και η διαχρονική λατρεία του

Ήταν το 2006 όταν ο Γιώργος Σταματάκης, μέσω του Κρητικού Πανοράματος, είχε για πρώτη φορά αναδείξει το ιερό μαυραγκάθι που φυτρώνει στον τοίχο του ναού της Αγίας Παρασκευής στο Λαράνι.

Τα χρόνια πέρασαν έκτοτε, όμως ούτε η λατρεία του έπαψε, όπως διαπιστώσαμε επισκεπτόμενοι το μικρό ξωκλήσι, ούτε ο χώρος όπου βρίσκεται σταμάτησε να ακτινοβολεί από την πίστη των ανθρώπων που απευθύνονται στην Αγία Παρασκευή και το μικρό τούτο θάμνο, το φορτωμένο με κουρελάκια, κομπολόγια και άλλα αντικείμενα, προσδοκώντας το θαύμα.

Ο ναός της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται νότια του Λαρανίου, πάνω σ ένα λοφίσκο, με εκπληκτική θέα προς το χωριό και την ευρύτερη περιοχή.

Είναι ένας μικρός μονόχωρος, καμαροσκέπαστος ναός κτισμένος με αργολιθοδομή, του οποίου η σκεπή σήμερα έχει βαφεί στο χρώμα του κεραμιδιού, χωρίς όμως να διαθέτει κεραμίδια.

Ο θόλος του εσωτερικά στηρίζεται σε ένα σφενδόνιο που πατά πάνω σε παραστάδες. Η κατασκευή και οι επιμέρους αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες του μαρτυρούν πως πρέπει να κτίστηκε κάπου μέσα στον 14^ο αιώνα.

Εσωτερικά ακόμα διακρίνονται σπαράγματα από τις τοιχογραφίες που πρέπει να κάλυπταν κάθε εκατοστό του. Δυστυχώς ο χρόνος και μια φωτιά που εκδηλώθηκε στο ναό κατέστρεψαν αυτόν τον πλούτο.

Όπως περιγράφει ο Γιώργος Σταματάκης, στη θέση όπου βρίσκεται η Αγία Παρασκευή πρέπει να προϋπήρχε λατρευτικός χώρος, σε εποχή που δύσκολα μπορεί να προσδιοριστεί.

Δεν είναι πάντως τυχαία η παρουσία πηγής εκεί της οποίας το νερό θεωρούνταν αγίασμα. Γι αυτό το λόγο είχαν κάνει εργασίες ώστε να περάσουν το νερό μέσα από το ναό, συγκεντρώνοντας το, στο τέλος, σ’ ένα εξωτερικό κουτούτο, στη βόρεια πλευρά του κτίσματος.

Το αγίασμα μέσα από την Αγία Παρασκευή μπορούσαν να πιουν όσοι είχαν νηστέψει και προετοιμάσει την ψυχή τους ενώ το απέξω όλοι οι υπόλοιποι και τα ζώα.

Η παράδοση αναφέρει πως το αγίασμα το βρήκαν καλόγεροι που γυρνούσαν από δω κι από κει αναζητώντας τόπο να φτιάξουν το μοναστήρι τους. Όταν είδαν το νερό πάνω στο λόφο θεώρησαν πως το σημείο ήταν κατάλληλο κι έτσι έκτισαν ένα μοναστηράκι με τα κελιά του και το ναό της Αγίας Παρασκευής.

Η Αγία Παρασκευή όταν είδε όλο αυτό το έργο που έκαναν για τη χάρη της, ευχαριστήθηκε πολύ και πήγε εκεί να ανταποδώσει φυτεύοντας με τα ίδια της τα χέρια το μαυραγκάθι.

Οι καλόγεροι δεν αναγνώρισαν τη γυναίκα που είδαν να σκαλίζει τον τοίχο του ναού για να φυτέψει ένα κλαδάκι.

Στην αρχή ήθελαν να τη διώξουν για να μην καταστρέψει τον τοίχο όμως μετά σκέφτηκαν πως ίσως ήταν καμιά τρεζή, από κει κοντά, και δεν έπρεπε να της συνοριστούνε αλλά να την αφήσουν, αφού έτσι κι αλλιώς ότι και να φύτευε θα ξεραινόταν.

Η Αγία Παρασκευή διάβασε τη σκέψη τους και φέρεται να τους είπε: Το μαυραγκάθι αυτό που φυτεύω, ούτε την εκκλησία σας θα βλάψει, ούτε θα ξεραθεί ποτέ. Θα πιάσει, θα βλαστήσει και θα υπάρχει σάμε να στέκει ο κόσμος γιατί είναι ευλογημένο. Αυτό θα παίρνει τσι πόνους και τα βάσανα σας και σεις θα ξαλαφρύνετε…»

Οι καλόγεροι τότε κατάλαβαν πως αυτή η γυναίκα δεν ήταν άλλη από την Αγία Παρασκευή και δόξασαν τη χάρη της.

Το μαυραγκάθι με τον καιρό μεγάλωσε και πράγματι, αιώνες μετά, ζει ακόμα και χρόνο με το χρόνο φουντώνει και γίνεται πιο μεγάλο και δυνατό.

Από παλιά οι άνθρωποι οι πονεμένοι,οι άρρωστοι και οι απελπισμένοι πήγαιναν στην Αγία Παρασκευή όπου άναβαν το κεράκι τους και έδεναν πάνω στο μαυραγκάθι ένα κουρελάκι από τα ρούχα τους ή λίγες τρίχες από τα μαλλιά τους προσευχόμενοι για τη λύτρωση τους.

Διακρίνεται αμυδρά ο μικρός αλλά δυνατός κορμός από το μαυραγκάθι που βγαίνει μέσα από τον τοίχο

Όταν ήλθαν οι Τούρκοι, μας λέει η ίδια παράδοση, έσφαξαν τους καλόγερους του μοναστηριού, κατέστρεψαν τα κελιά τους, πήραν ότι χρυσό είχε ο χώρος, όμως φοβήθηκαν να πειράξουν το ναό της Αγίας Παρασκευής και το μαυραγκάθι της γιατί θεώρησαν πως μέσω αυτού θα μπορούσαν κι εκείνοι να γιατρεύονται.

Τα χρόνια που ακολούθησαν, μετά την ερήμωση του μοναστηριού, το χώμα και οι πέτρες που παρασύρονταν από ψηλά γέμισαν-μπάζωσαν το μικρό ναό, απ’ όλες τις πλευρές του πλην της εισόδου και του τοίχου με το μαυραγκάθι κάνοντας τον να μοιάζει με κατακόμβη. Η θέα του έγινε ακόμα πιο επιβλητική.

Παρότι ως γνωστόν οι μουσουλμάνοι του Μονοφατσίου, και δη του Λαρανίου, (πρώην χριστιανοί από αλλαξοπίστησαν) ήταν από τους πλέον σκληρούς και αδίστακτους, σε σχέση με τους υπόλοιπους ομόθρησκους τους, το ιερό μαυραγκάθι δεν το έβγαλαν από τη ζωή τους . Συνέχισαν να πηγαίνουν και να αφήνουν κουρελάκια πάνω στο θάμνο της Αγίας Παρασκευής ελπίζοντας πως τα προβλήματα τους θα λυθούν.

Οι πρώτοι χριστιανοί που εγκαταστάθηκαν στο Λαράνι, στις αρχές του 20^ου αιώνα, έβλεπαν, λέει, τις Τουρκάλες να παίρνουν αγκαλιά τα παιδιά τους και να ανηφορίζουν το λόφο για την Αγία Παρασκευή. Εκεί τα έλουζαν με το νερό που έτρεχε στο εξωτερικό κουτούτο και έβαζαν τρίχες από τα μαλλάκια τους πάνω στο μαυραγκάθι, ευχόμενες η Αγία Παρασκευή να τα θεραπεύσει.

Έτσι έμαθαν και οι νέοι χριστιανοί κάτοικοι του Λαρανίου τη θεία δύναμη του θάμνου συνεχίζοντας τη λατρεία του.

Όποιος πάει σήμερα στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής θα δει το μαυραγκάθι φορτωμένο με κομματάκια από ύφασμα, υφασμάτινα λαστιχάκια μαλλιών, κομπολόγια, βραχιολάκια και κάθε άλλο αντικείμενο που μπορεί να δεθεί εκεί. Στο εσωτερικό του ναού από την άλλη κυριαρχούν τα τάματα για τα μάτια, καθώς η Αγία Παρασκευή θεωρείται η προστάτιδα των ματιών.

Η πίστη είτε έτσι είτε αλλιώς έχει μείνει αναλλοίωτη στο χρόνο, εκεί ψηλά στο Λαράνι. Και μπορεί το αγίασμα πλέον να μην τρέχει στου κουτούτο του ναού όμως τρέχει μέσα στις ψυχές όσων ζητούν η χάρη της Αγίας Παρασκευής να τους βοηθήσει...για εκείνους τίποτα δεν έχει αλλάξει και δεν θα αλλάξει όσο το μαυραγκάθι παραμένει ζωντανό και το μικρό εκκλησάκι στη θέση του.

Ελένη Βασιλάκη

(Πληροφορίες αντλήθηκαν από το Κρητικό Πανόραμα, τεύχος 17)

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)