Η Ξωπηγή στο Καμηλάρι-πηγή ζωής εδώ και πολλούς αιώνες

Λίγο έξω από το Καμηλάρι και πλησίον της μικρής εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκεται η Ξωπηγή, μια πηγή που το παρελθόν της χάνεται πολύ πίσω στο χρόνο.

Της Ελένης Βασιλάκη

Στην περιοχή αυτή τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας ανάγονται στα Νεολιθικά χρόνια ενώ έχουμε ενδείξεις κατοίκησης, γύρω από την Ξωπηγή, κατά τους Μινωικούς χρόνους και στα ελληνιστικά χρόνια. Οι Ρωμαίοι πάντως φαίνεται να ήταν εκείνοι που έφτιαξαν τη δεξαμενή νερού στα δυτικά της πηγής του Καμηλαρίου.

Οι μεγάλες πέτρινες δεξαμενές, όπου συγκεντρώνεται σήμερα το νερό της Ξωπηγής, προέρχονται από πολύ παλιό ελαιοτριβείο, πιθανόν ρωμαϊκό, που βρισκόταν νότια της Φαιστού στη θέση Μπιζάνι Σκάλα.

Τις κουβάλησαν και τις τοποθέτησαν παλιότερα οι κάτοικοι του χωριού στο σημείο που τις βρίσκουμε σήμερα ενώ τις υπόλοιπες τσιμεντένιες δεξαμενές τις κατασκεύασαν στα μέσα του προηγούμενου αιώνα.  

Δίπλα στην πηγή, αλλά σε σημείο που δεν διακρίνεται, υπάρχει ένα κανάλι, μέσα σε μικρό υπόγειο τούνελ, που εικάζεται πως κατασκευάστηκε τη Βυζαντινή περίοδο καθώς κατά τον καθαρισμό του εντοπίστηκαν βυζαντινά όστρακα.

 Το κανάλι έχει ως υλικό κατασκευής μείγμα από τριμμένο κεραμίδι, άμμο και ασβέστη ενώ διακρίνονται διάφορες φάσεις επεμβάσεων που έγιναν σε αυτό επί Ενετοκρατίας και Τουρκοκρατίας.

Παρεμβάσεις έχουμε όμως και στην ίδια την πηγή, που περνά μέσα από το τούνελ, κυρίως σε περιόδους ξηρασίας, έτσι ώστε με λαξεύσεις να κατέβει η στάθμη του νερού της χαμηλότερα.

Κατά τη δεκαετία του 1980 ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καμηλαρίου προχώρησε σε μελέτη αποκατάστασης και συντήρησης της πηγής και με τη βοήθεια συγχωριανών του από την Αθήνα ενίσχυσε την τοιχοποιία στο χώρο, κατασκεύασε σκαλοπάτια και το δάπεδο της πηγής, στο σημείο που τρέχει το νερό της. 

Την τελευταία δεκαετία συμπλήρωσε την ξύλινη πέργκολα κι έφτιαξε ψησταριά και φούρνο ώστε το σημείο αυτό να γίνεται τόπος συνάντησης και διοργάνωσης εκδηλώσεων του Συλλόγου.

Εκεί κάθε χρόνο οι κάτοικοι του Καμηλαρίου γιορτάζουν την Πρωτομαγιά τους ενώ φέτος τον Αύγουστο φιλοξενήθηκε και το 1ο  Εργαστήρι χορού.

 Επίσης στην Ξωπηγή έλαβε χώρα η δράση της Στεφανωμένης Ευρώπης, στο πλαίσιο της πρώτης στεφανιοδρομίας και αναβίωσης του μύθου της Αρπαγής της Ευρώπης το 2016

(Τα στοιχεία για την πηγή μας διέθεσε ο Μιχάλης Σπυριδάκης, Ψηφιακός Χαρτογράφος-Περιβαλλοντολόγος, Υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισμού)