Ο ημισπηλαιώδης ναός, του 1639, των Αγίων Νικολάου και Χαραλάμπου στο Σκοτεινό

Στον οικισμό του Σκοτεινού, πάνω από τις Γούβες, στο κέντρο του χωριού και σε χαμηλότερο επίπεδο από το δρόμο, βρίσκεται ο δίκλιτος ημισπηλαιώδης ναός των Αγίων Νικολάου και Χαραλάμπου.

Της Ελένης Βασιλάκη

Από το δρόμο φαίνεται μόνο το καμπαναριό και τμήμα από την στέγη του πράγμα που δεν προϊδεάζει για το εντυπωσιακό υπόλοιπο κομμάτι του ναού που, όπως μαρτυρά εγχάρακτη επιγραφή στην είσοδο του,χρονολογείται από το 1639. Και δεν είναι μόνο το παρελθόν του ναού που τον κάνει εντυπωσιακό αλλά και το σημείο όπου βρίσκεται, με ανεμπόδιστη θέα σε όλο τον κάμπο των Γουβών με το μάτι να φθάνει μέχρι τη θάλασσα.

Το βόρειο κλίτος του, που είναι μακρύτερο, είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο ενώ το νότιο στον Άγιο Χαράλαμπο, με τα δύο κλίτη να ενώνονται μεταξύ τους με ένα μεγάλο τοξωτό άνοιγμα.

Το πρώτο πράγμα που τραβά το βλέμμα μπαίνοντας στο ναό είναι το υπέροχο, πραγματικά, ξυλόγλυπτο τέμπλο του με τα έντονα χρώματα και τις λαϊκής τεχνοτροπίας εικόνες που το κοσμούν. Στη βάση του σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη, άκρως παραστατικές, και στο επάνω τμήμα εικόνες των τιμώμενων Αγίων και φυσικά στην κορυφή του το Δωδεκάορτο.

Το τέμπλο χρονολογείται από το 1891 και φέρει στο βόρειο κλίτος τις εικόνες της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας, του Ένθρονου Χριστού, του Αγίου Νικολάου και στο κάτω μέρος του τη Δημιουργία του Αδάμ και της Εύας καθώς και την Εξορία από τον Παράδεισο. Το νότιο κλίτος κοσμούν οι εικόνες του Αγίου Χαραλάμπου, της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας, της Αγίας Τριάδας, του Ιωάννη του Προδρόμου και στο κάτω τμήμα του ο Πειρασμός του Αδάμ. Επίσης δίπλα στον Πειρασμό βλέπουμε, αντί να συνεχίζονται οι απεικονίσεις από την Παλαιά Διαθήκη, να είναι γραμμένα τα ονόματα όσων θήτευσαν ως επίτροποι την εποχή που φιλοτεχνήθηκε το τέμπλο.

Στο τοξωτό άνοιγμα που ενώνει τα δύο κλίτη έχουν προστεθεί νεώτερες τοιχογραφίες, ίδιας τεχνοτροπίας με τις εικόνες του ναού.

Ένα μικρού μεγέθους λάξευμα στο βράχο όπου είναι κτισμένος ο ναός, το οποίο σήμερα χωρίζεται με μικρό πορτάκι και φέρει εικόνες, θέλει η παράδοση να λειτούργησε κατά το παρελθόν ως κρυφό σχολείο.

Ωστόσο αυτό το ενδεχόμενο μοιάζει μάλλον χωρίς υπόσταση αφού έτσι κι αλλιώς ολόκληρος ο ναός, στο σημείο που βρίσκεται, ήταν απομονωμένος και δεν υπήρχε ανάγκη να λαξευθεί πρόσθετος χώρος για να λειτουργήσει κρυφό σχολείο ενώ και η ίδια η λάξευση μοιάζει να είναι μεταγενέστερη της Τουρκοκρατίας.

Έξω από το ναό, και μέσα στην αυλή του, ένας μικρός χώρος, που λειτούργησε παλιά ως κενοτάφιο, σήμερα έχει μετατραπεί σε προσκυνητάρι. Σε ειδική προθήκη, επίσης στην αυλή, φυλάσσεται η παλιά καμπάνα του ναού που ράγισε αλλά, όπως μας εξήγησε ο εφημέριος του ναού Γεώργιος Χρηστάκης, δεν θέλησαν να την πετάξουν γιατί είχε χυτευθεί ειδικά για την ενορία του Σκοτεινού και δεν ήταν σαν τις σημερινές καμπάνες μαζικής παραγωγής.

Ο βοηθητικός χώρος του ναού, παραπλεύρως του, είναι και αυτός σπηλαιώδης ενώ ακριβώς δίπλα του έχει κατασκευαστεί ένα όμορφο υπαίθριο θεατράκι που χρησιμοποιείται για τις εκδηλώσεις του οικισμού.