Τα εύγευστα κούμαρα που στολίζουν αυτή την εποχή την κρητική φύση

Η κουμαριά είναι γνωστή από την αρχαιότητα και αυτή την εποχή μπορείτε να βρείτε, στις περιοχές που φύεται στην Κρήτη, ώριμους τους νοστιμότατους καρπούς της.

Θεωρείται ένα από τα ομορφότερα φυτά της ελληνικής χλωρίδας και όχι μόνο καθώς είναι από εκείνους τους θάμνους που προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση και ταυτόχρονα λειτουργεί προστατευτικά σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Τόσο τα φύλλα όσο και οι καρποί της χρησιμοποιούνται στην φαρμακευτική βιομηχανία.

Τα ώριμα κούμαρα είναι όχι μόνο γλυκά και εύγευστα αλλά, παράλληλα, ωφελούν σημαντικά την υγεία μας καθώς αποτελούν πολύ καλή πηγή βιταμίνης C και φυτικών ινών ενώ είναι πλούσια σε υδατάνθρακες, σάκχαρα, κάλιο, πηκτίνες και πολυφαινόλες και φτωχά σε λιπίδια και νάτριο.

Η κουμαριά συναντάται σε όξυνα εδάφη και καλλιεργείται και ως καλλωπιστικό φυτό. Στη χώρα μας συναντώνται δύο είδη, η Kουμαριά (Arbutus unedo) και η Aγριοκουμαριά ή Eλαφοκουμαριά (Arbutus andrachne).

Η κουμαριά είναι από τα λίγα φυτά το οποίο έχει ταυτόχρονα άνθη, άγουρους και ώριμους καρπούς.

Γνωστή από την αρχαιότητα, αναφέρεται ως «κόμμαρος» από το  Θεόφραστο, το Διοσκουρίδη και τον Ιπποκράτη και χρησιμοποιήθηκε για τις αιμοστατικές της ιδιότητες καθώς και εναντίον της θρομβοφλεβίτιδας. Ο Διοσκουρίδης έγραψε ότι το μέλι που παράγεται από τις περιοχές όπου αφθονούν τα κούμαρα είναι κεφαλαλγές και κακοστόμαχο. 

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν προτιμούσαν ωστόσο το κούμαρο ως φρούτο. Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος έδωσε στο φυτό την ονομασία Unedo που προέρχεται από το λατινικό unum edo, το οποίο σημαίνει τρώω μόνο ένα.

Τα κούμαρα χρησιμοποιούνται στη λαϊκή ιατρική ως αντισηπτικά, διουρητικά και καθαρτικά, ενώ τα φύλλα της κουμαριάς εκτός από τα παραπάνω, χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της υπέρτασης και του διαβήτη. Τα ώριμα κούμαρα συνιστώνται σε δυσκοιλιότητα και αεροφαγία, αλλά σε περιορισμένο αριθμό.

Θα πρέπει να προσέξουμε όταν θέλουμε να φάμε κούμαρα να είναι απολύτως ώριμα. Αν τα καταναλώσουμε όταν έχουν υπερωριμάσει ξινίζουν, λόγω της ζύμωσης και του σχηματισμού αλκοόλης. Αν φάμε αρκετά τέτοια κινδυνεύουμε από δηλητηρίαση. Αν φάμε ανώριμους καρπούς είναι άνοστοι και στυφοί και μπορεί να προκαλέσουν εμετό. Τα τρώμε λοιπόν μόνο στην απόλυτη ωρίμανσή τους.

 Από κούμαρα φτιάχνεται δυνατή ρακή στην Ισπανία και τη βόρεια Αφρική, ενώ σε άλλες χώρες της Ευρώπης παρασκευάζουν κρασί, κονιάκ και ένα ηδύποτο γνωστό ως κουμαρόκρεμα (creme d' arbouse), που διευκολύνει την πέψη. Η κουμαρόρακη ανακατεμένη με ζάχαρη και κανέλα χρησιμοποιείται ως ρόφημα στη γρίπη ή σε εντριβή, για τον πυρετό.

Επίσης, το μέλι από άνθος κουμαριάς βοηθάει στη μείωση της χοληστερίνης, στις κεφαλαλγίες και τον στομαχόπονο. Ο φλοιός του δέντρου χρησιμοποιείται ως χρωστική ουσία για την κατεργασία δερμάτων επειδή περιέχει υψηλά επίπεδα σε τανίνες.

Οι Ρωμαίοι είχαν κάνει την κουμαριά σύμβολο της Αρτέμιδας, αδελφής του Απόλλωνα και φίλης του Ιανού, του φρουρού των πυλών.Η θεά κρατούσε μακριά τις κακές νεράιδες και θεράπευε τα άρρωστα παιδιά, με το ραβδί της από κουμαριά.

Στην Ιταλία, κατά τη διάρκεια του αγώνα για ανεξαρτησία μεταξύ του 1848 και του 1870, οι πατριώτες είχαν σαν σύμβολό τους την κουμαριά.

(Με πληροφορίες από itrofi και enallaktikidrasi )