Το σπήλαιο Τραπέζα στην Τύλισο με χρήση από τη Μινωική περίοδο

Από το πλάτωμα του μπορεί κανείς να θαυμάσει τρεις κοιλάδες και να φτάσει το μάτι του ως τη θάλασσα. Το σπήλαιο Τραπέζα,στη θέση Σπηλιαρίδα της Τυλίσου, βρίσκεται σε σημείο αμφιθεατρικό στο δρόμο που έκαναν οι Μινωίτες για να φθάσουν από τον κόλπο του Αλμυρού ως το Ιδαίο Άντρο.

Διαθέτει ένα άνετο άνοιγμα, που το πλάτος του φθάνει τα 3 μέτρα και σχεδόν τα δύο μέτρα ύψος, το οποίο οδηγεί σε μια ευρύχωρη αίθουσα με μαυρισμένη οροφή.

Όπως περιγράφει ο Paul Faure στο βιβλίο του για τα ιερά σπήλαια της Κρήτης, πέντε μέτρα μετά την είσοδο δεσπόζει  ένας φυσικός στύλος με κόγχες κι ένας ανοιχτόχρωμος  ψηλός σταλαγμίτης που αφήνουν ανάμεσα τους ένα κενό. 

Οκτώ μέτρα πιο πέρα μεγάλοι σταλαγμίτες στη σειρά αφήνουν ελεύθερη τη φαντασία να δει ανάμεσα τους μορφές μιας όρθιας γυναίκας, μιας άλλης με φουστάνι, ενός καθιστού άνδρα με μια σφαίρα στο κεφάλι, ένα παιδί κ.α

Κατά το παρελθόν είχαν βρεθεί εντός του σπηλαίου όστρακα της Μεσομινωικής 3, της Υστερομινωικής  και της Υπομινωικής περιόδου ενώ σήμερα είναι φανερές σε σημεία του οι λαθρανασκαφές, από άτομα που ματαίως αναζητούν αρχαιολογικά ευρήματα αξίας.

Πάντως μερικές εκατοντάδες μέτρα νότια του σπηλαίου, στην κορυφή του βουνού Πύργος,  υπήρχε μινωικό ιερό, απ' όπου προέρχονται διάφορα πήλινα ειδώλια τα οποία έδωσαν στο μουσείο του Ηρακλείου κάτοικοι της περιοχής, το 1962.

Η ευρύτερη περιοχή γύρω από το σπήλαιο εξάλλου είναι ιδανική για σπηλαιώσεις κι αυτό αποδεικνύουν οι εργασίες που έγιναν πλησίον του σπηλαίου Τραπέζα, προ ετών, προκειμένου να λειτουργήσει νταμάρι πέτρας. 

Οι πρώτες εκρήξεις κατέστρεψαν σπηλαιολογικό διάκοσμο που σήμερα κείτεται ακρωτηριασμένος και  εκτεθειμένος στο φως της ημέρας 

Ο χώρος μπροστά στην είσοδο του σπηλαίου

Η θέα από το σπήλαιο 

Οι εργασίες σε κοντινό νταμάρι έδειξαν την παρουσία κι άλλων σπηλαιώσεων