Οκτώρισσα, το εκκλησάκι της Παλιανής που θέλει η παράδοση να κτίστηκε σε οκτώ ώρες, επί Τουρκοκρατίας

Δυτικά της  Μονής Παλιανής, πάνω σ' ένα ύψωμα και σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων από την είσοδο της, βρίσκεται η Οκτώρισσα.

Πρόκειται για ένα μονόχωρο ναό που γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου, στα Γενέθλια της Θεοτόκου, ημερομηνία που δεν αποκλείεται να σχετίζεται και με το όνομα που της έχει δοθεί.

Ωστόσο η παράδοση θέλει η ονομασία Οκτώρισσα να συνδέεται με τις ώρες που χρειάστηκε να κτιστεί από τους χριστιανούς, επί Τουρκοκρατίας.

Οι Τούρκοι της Κρήτης δεν ήθελαν χριστιανικούς ναούς στο νησί κι έτσι κάποιες φορές, εν είδει πρόκλησης, έθεταν στους χριστιανούς, που επιθυμούσαν κάτι τέτοιο, διλήμματα, όπως για παράδειγμα, αν καταφέρετε να κτίσετε το ναό σας σε οκτώ ώρες εμείς θα σας επιστρέψουμε να τον κρατήσετε και δεν θα τον καταστρέψουμε. Κάπως έτσι θέλει η παράδοση να κατασκευάστηκε μέσα σε οκτώ ώρες και ο συγκεκριμένος ναός.

Ωστόσο το γεγονός πως μέσα το εκκλησάκι διαθέτει πεσσό μας κάνει να υποθέτουμε πως δεν μπορεί να κτίστηκε επί Τουρκοκρατίας αλλά πολύ παλαιότερα.

Μια άλλη παράδοση αναφέρει πως η Οκτώρισσα ήταν ασκητήριο ενώ στο κτηματολόγιο του 1918-19, όπου αναφέρεται ως Εκτώρισσα, φέρεται να ήταν πλαισιωμένη από οικήματα της Μονής. Τώρα γιατί να έχουν κτιστεί οικήματα τόσο κοντά στο Μοναστήρι ουδείς γνωρίζει.

Η Οκτώρρισα πάντως δεν διαθέτει τοιχογραφικό διάκοσμο και είναι πολύ λιτή ως εκκλησία, ακόμα και στο τέμπλο της, το οποίο κοσμούν δύο εικόνες:του Γενεθλίου της Παναγίας και του Χριστού. 

(Μέρος των πληροφοριών αντλήθηκε από το συλλογικό τόμο "Το Μαλεβίζι, από τα προϊστορικά χρόνια έως σήμερα")  

Η θέα από το ύψωμα όπου βρίσκεται η Οκτώρισσα