Να τα πούμε; Τα κάλαντα των Φώτων στην Κρήτη

Τα κάλαντα των Φώτων είναι λιγότερο γνωστά και πλέον λίγοι είναι εκείνοι που επιλέγουν να γυρίσουν από σπίτι σε σπίτι και να τα πουν, ξυπνώντας μνήμες στους παλαιότερους.

Η αλήθεια είναι πως κατά το παρελθόν όλες οι παραδόσεις τηρούνταν ευλαβικά στα χωριά μας και δεν υπήρχε περίπτωση να περάσει μεγάλη γιορτή που να συνοδεύεται από κάλαντα και να μην πάρουν τους δρόμους τα μικρά παιδιά για να τα τραγουδήσουν και να μαζέψουν και το κατιτίς τους.

Κάποιες φορές αυτό γινόταν και με πρωτοβουλία των δασκάλων στα δημοτικά σχολεία.

Αναζητήσαμε και βρήκαμε τέσσερις διαφορετικές εκδοχές καλάντων των Φώτων που ακούγονταν στην Κρήτη και τις παραθέτουμε. 

Να πούμε πως κάλαντα έλεγαν είτε την παραμονή των Θεοφανείων ή ανήμερα της γιορτής, οπότε είτε προσάρμοζαν ανάλογα το περιεχόμενο τους είτε έλεγαν διαφορετικά κάλαντα.

Τα πιο συνηθισμένα και αυτά που φτάσαμε οι περισσότεροι είναι :

«Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός

η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός.

Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό

κάθετ' η κυρά μας η Παναγιά.

'Οργανo βαστάει, κερί κρατεί

και τον Αϊ-Γιάννη παρακαλεί.

'Αϊ-Γιάννη αφέντη και βαπτιστή

βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.

 Ν' ανεβώ επάνω στον ουρανό

να μαζέψω ρόδα και λίβανο»

Μια άλλη παραλλαγή, παλιότερη, είναι αυτή:

«Aύριο είναι τω Φωτώ π’ αγιάζουν οι παπάδες,

μέσα στα σπίθια μπαίνουνε και λεν τσι εορτάδες.

O Iωάννης Bαπτιστής επέρασε και είπε,

Χαρίσετέ μου τα κλειδιά τα μαργαριταρένια

ν’ ανοίξω τον Παράδεισο, να μπω στο περβολάκι,

να θέσω ν’ αποκοιμηθώ σε μια μηλιά ’πο κάτω,

πέφτουν τα μήλα κόκκινα απάνω στην ποδιά μου

και τα χρυσά τραντάφυλλα απάνω στα μαλλιά μου»

Και μια τρίτη παραλλαγή που τη συναντάμε κυρίως στα δυτικά είναι η παρακάτω:

«Σήμερα είναι τω φωτώ που αγιάζουν οι παπάδες

Και μες στα σπίθια μπαίνουνε και λεν τον Ιορδάνη

Ο Ιωάννης βαπτιστής εγύρισε και είπε

Χαρίσετέ μου τα κλειδιά τα μαργαριταρένια

Να ανοίξω το παράδεισο να πιώ νερό δροσάτο

Να θέσω να αποκοιμηθώ σε μια μηλιά από κάτω

Ανήφορος κατήφορος στα τρία πηγαδάκια

Κάθουνται τρείς μελαχρινές με τα σγουρά μαλλάκια

Η μια κεντά τον ουρανό κι η άλλη το φεγγάρι

Κι η τρίτη η ωραιότερη κεντά τον Αϊ Γιάννη"

Μια ακόμα εκδοχή των Κρητικών καλάντων έχει ως εξής:

Σήμερο τα φώτα και ο φωτισμός
και του Ιησού μας ο βαπτισμός
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
είναι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής
Η Παναγιά μαύρα φορεί
και τον Άη Γιάννη παρακαλεί
Άγιε μου Γιάννη και Πρόδρομε
δύνασαι να βαπτίσεις θεού παιδί;
Δύναμαι και θέλω και προσκυνώ 
και τον Κύριο μου παρακαλώ 

Έτη πολλά

Και του χρόνου!!!