Ο ξεχασμένος οικισμός του Αγαλαντέ κοντά στην Καρκαδιώτισσα.Ερήμωσε λόγω πανούκλας

Κοντά στο χωριό της Καρκαδιώτισσας , στα σύνορα των παλιών επαρχιών Μονοφατσίου και Τεμένους βρίσκονται ίχνη του παλαιού οικισμού Αγαλαντές.

Της Ελένης Βασιλάκη

Αρκετοί τον μπερδεύουν με το χώρο που καταλαμβάνει η Μονή του Αστράτηγου, την οποία συναντάμε λίγο πιο κάτω. Ωστόσο ο Αγαλαντές εντοπίζεται λίγα μέτρα μακρύτερα και ψηλότερα από εκείνο το σημείο, στο ύψωμα που ονομάζεται Μονοδέντρι.

Μάλιστα το μοναδικό ίσως απομεινάρι αυτού του ξεχασμένου οικισμού είναι τα ερείπια μιας εκκλησίας, που λέγεται πως ήταν αφιερωμένη στην Παναγία. 

Πρόκειται για ένα μικρό μονόχωρο ναό, πιθανόν τοιχογραφημένο, που μοιάζει μέχρι πριν από λίγα χρόνια κάποιος από την περιοχή να τον τιμούσε και να άναβε το καντήλι του. 

Λίγες πέτρες σκόρπιες εδώ κι εκεί δείχνουν που υπήρχαν τα σπίτια του χωριού 

Λίγες σκόρπιες πέτρες, ανά διαστήματα, ανάμεσα στις βελανιδιές, τις ελιές και τις χαρουπιές, μαρτυρούν πως εκεί γύρω υπήρξαν τα σπίτια του χωριού, το οποίο όπως όλα δείχνουν ερήμωσε λόγω της πανούκλας.

Πρώτη φορά συναντάμε αναφορά σε αυτόν τον οικισμό τέλη του 13^ου αιώνα στο Κατάστιχο Φεούδων του σεξτέρτιου των Αγ. Αποστόλων ενώ ο Καστροφύλακας το 1583 αναφέρει τον Agalanandes με 38 κατοίκους.

Η παράδοση αναφέρει πως εκεί ζούσαν 60 κορασίδες ενώ αιτία της εγκατάλειψης του ήταν η πανώλη και μάλιστα εκείνη που όπως έλεγαν χαρακτηριστικά «άφηνε τα κλειδιά στις πόρτες», αφού χτυπούσε αιφνιδιαστικά και σε σύντομο χρόνο δεν άφηνε κανένα ζωντανό.

Σε μελέτη του Εμμανουήλ Πετράκι του 1956 αναφέρεται πως η πληροφορία για την πανώλη επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξη Παρακλητικού Κανόνα, η σύνθεση του οποίου έγινε ειδικά για το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Επανωσήφη.

Ο τριανταοκτασέλιδος αυτός Κανόνας περιλαμβάνει δύο κατανυκτικές ευχές προς την Παναγία και αναφέρει σε όλες τις ωδές και τα άσματα του βαρβαρική επιδρομή και ταυτόχρονα λοιμική νόσο, ειδικότερα την πανώλη, καθώς και την ανομβρία και τις ακρίδες, εκτός από την γενική εξαθλίωση του πολέμου. 

Ο χρόνος σύνθεσης του Κανόνα συμπίπτει με την πολιορκία του Χάνδακα από τους Τούρκους, στα δεινά της οποίας προστέθηκε και η πανώλη η οποία θέρισε μεγάλος μέρος του πληθυσμού και έγινε αιτία να ερημώσει και ο Αγαλαντές.

Στο Τουρκικό Αρχείο του Ηρακλείου υπάρχουν επίσης μερικές ενδιαφέρουσες αποφάσεις του Ιεροδικείου που μας αποκαλύπτουν στοιχεία για τον Αγαλαντέ και τον κοντινό του Αστράτηγο.

Ανάμεσα τους η αγωγή (1671) της Εργίνας Τομάζου από την Καρκαδιώτισσα σε βάρος του Μαθιού, γιου του Εμμανουήλ, για ένα αμπέλι στην τοποθεσία Αγαλαντές, της περιφέρειας της Καρκαδιώτισσας, το οποίο συνόρευε με αμπέλι της μονής του Αστράτηγου.

Σε συμβόλαιο του 1857 παρουσιάζεται η Μονή Επανωσήφη να αγοράζει αγρό στον Αγαλαντέ από Τούρκο που ονομαζόταν Ζεκυριά.

Από τα κείμενα του Ιεροδικείου και όσα άλλα έγγραφα διασώθηκαν φαίνεται πως τα πρώτα χρόνια της τουρκικής κατάκτησης λειτουργούσε ακόμα η Μονή του Αστράτηγου ενώ ο Αγαλαντές υπήρχε μόνο ως τοπωνύμιο αφού είχε ήδη ερημώσει.Εικάζεται μάλιστα πως ο Αγαλαντές προϋπήρχε της δημιουργίας της Μονής του Αστράτηγου.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)