Ο ερειπωμένος ναός του Προφήτη Ηλία στο λόφο του Αϊ-Λιά στα Πάρτιρα

Τα Πάρτιρα είναι ένας όμορφος οικισμός, νοτιοδυτικά του Αρκαλοχωρίου.

Βγαίνοντας έξω από το χωριό αντικρίζει κανείς δύο μικρούς λόφους, τον Περιστερά και το λόφο του Αϊ-Λιά, πνιγμένους στο πράσινο και τα αμπέλια που αποτελούν σ’ αυτό το σημείο τη βασική καλλιέργεια.

Της Ελένης Βασιλάκη

Ανηφορίζοντας στο λόφο του Αϊ-Λιά έκπληξη προκαλούν τα πολλά όστρακα, που ξεχωρίζουν ανάμεσα στο χώμα και τις πέτρες, προϊδεάζοντας πως μόνο τυχαία δεν είναι η παρουσία τους εκεί.

Στην κορυφή του λόφου μια ερειπωμένη εκκλησία αγναντεύει από ψηλά τα Πάρτιρα, με το βλέμμα να φτάνει μακριά,ως τη λίμνη αλλά και όλη τη γύρω περιοχή και τα χωριά της.

Ένα μικρό και φθαρμένο εικονισματάκι του Προφήτη Ηλία  μαζί με ένα παλιό καντήλι αλλά κι ένα σιδερένιο πέταλο, δείγμα ευσέβειας και αγάπης προς τον Άγιο,  έχουν τοποθετηθεί από κάποιους πιστούς σ’ ένα απομεινάρι ντουλαπιού μέσα στο εκκλησάκι.

Ο ναός ήταν μονόχωρος και ο τρόπος που έχει κτιστεί μαρτυρά πως ίσως μπορούμε να τον τοποθετήσουμε χρονικά στην πρώιμη Ενετοκρατία, μετά το μεγάλο σεισμό, των 8 Ρίχτερ, του 1303 που ισοπέδωσε τους ναούς στο νησί και έγινε αιτία να κτιστούν πολυάριθμοι νέοι, μικροί σε μέγεθος και με χοντρή τοιχοποιία.

Αυτά τα χαρακτηριστικά βλέπουμε και στον Προφήτη Ηλία των Παρτίρων, μαζί με ίχνη αγιογράφησης, χαμηλά, στο σημείο όπου κάποτε ήταν το Ιερό του. Τεράστιες πέτρες μάλιστα έχουν τοποθετηθεί στη βάση του Ιερού, που δεν αποκλείεται να είναι σε δεύτερη χρήση.

Εξάλλου όλος ο λόφος του Αϊ-Λιά είναι γεμάτος όστρακα πράγμα που αποτελεί ένδειξη πως ίσως υπήρχε εκεί κάτι περισσότερο από ένας ναός και μάλιστα πολύ παλιότερα από την Ενετοκρατία.

Οι ντόπιοι μάλιστα μας είπαν πως θυμούνται, κάποια στιγμή στο παρελθόν, ότι είχαν γίνει στον τόπο αυτό λαθρανασκαφές.

Η ευρύτερη περιοχή γύρω από το λόφο αποτελούσε τις προηγούμενες δεκαετίες για τα παιδιά του χωριού τόπο αναζήτησης αυγών πέρδικας, οι οποίες αφθονούσαν στα Πάρτιρα, και αν κρίνουμε από τις ενημερωτικές πινακίδες που υπάρχουν και τώρα, μάλλον συνεχίζουν να αφθονούν.

Να σημειώσουμε πως οι παλαιότερες γραπτές  αναφορές για τα Πάρτιρα προέρχονται από την Βενετοκρατία , (1388), οπότε το χωριό ήταν έδρα φέουδου του Andrea Cauco. Ο Cauco ήταν ένας από τους συμμετέχοντες στην αποστασία του 1363, κατά την οποία η Κρήτη ανακηρύχθηκε ως η ανεξάρτητη Δημοκρατία του Αγίου Τίτου.

Η αυτονομία χάθηκε στα μέσα του 15ου αιώνα και το φέουδο του Andrea Cauco δημεύτηκε ενώ στο χωριό και στις πρώην ιδιοκτησίες του φεουδάρχη εγκαταστάθηκαν ελεύθεροι χωρικοί.

Και επί Τουρκοκτρατίας όμως τα Πάρτιρα ήταν έδρα αγάδων και σκληρών Τουρκοκρητικών, ανάμεσα τους και ο περίφημος Χουσεΐν Νταγασάνης, που έπνιγε στο αίμα κάθε προσπάθεια του ντόπιου πληθυσμού να αντιταχθεί στους Οθωμανούς .

Όταν έφυγαν οι  Οθωμανοί οι περιουσίες τους πουλήθηκαν σε κατοίκους του Λασιθίου και του Μοχού ενώ στη συνέχεια ο πληθυσμός ενισχύθηκε από Μικρασιάτες πρόσφυγες.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)